project: Heleen Hummelen, Wieky de Boer

Nederland volgens Ooggetuigen

Een nieuwe toepassing voor het vertellen van een oud verhaal.

Winnaar publieksprijs DOEN Pitch tijdens Kom je Ook5 en volgde de DOEN Clinic

Je bent op een plek in Nederland. Je kijkt rond. Je wilt er meer over weten. Dan begint een mannenstem te vertellen over een geschiedenis die zich daar heeft afgespeeld. Hij was er bij. Hij weet het nog goed. Het komt allemaal weer boven. Hij vertelt..... Je kijkt nu naar de plek door de ogen van de man. Daar stonden de paarden die iets leken te voelen, dat is het huis waaruit hij is gevlucht, deze boom stond daar net zo roerloos als nu, niet wetend wat er gebeurde.... Door wat je hoort, zie je voor je hoe het was, kun je voelen hoe het voelde. De wereld die zojuist nog blanco was, is nu opeens geladen en gevuld met voelbare geschiedenis.

Oral history op de plek waar de gebeurtenis in het verleden heeft plaatsgevonden, brengt de geschiedenis tot leven. Aangezien er niet altijd een ooggetuige van een historische gebeurtenis op locatie rondloopt, willen wij een nog jonge toepassing voor de mobiele telefoon inzetten:
Met een speciale applicatie, Layar, kun je via de telefoon verhalen van ooggetuigen horen op de plek waar de gebeurtenis zich heeft afgespeeld. Je telefoon pikt (via gps en kompas) op waar zich in deze omgeving een gesproken ervaring bevindt. Je activeert de audio en luistert naar het verhaal. Met ‘Nederland volgens Ooggetuigen’ willen wij deze toepassing voor de mobiele telefoon uiteindelijk landelijk ontwikkelen.

Vergroot

Westluidensestraat Tiel 1945 - Heleen Hummelen

‘Een volk dat zijn verleden niet kent, kent zichzelf niet.’

Kennis van en inzicht in de eigen geschiedenis is bindend voor een samenleving. Of het daarbij nu gaat om een familie, een buurt, een stad of een land. Oral history draagt bij aan die kennis. Als vertelde geschiedenis ter plaatse heel gemakkelijk via een mobiele telefoon is op te vragen, kun je een heel breed publiek bereiken.
Met tot de verbeelding sprekende audio leggen we op deze manier niet alleen een archief aan van immaterieel erfgoed, ook zorgen we dat dat archief op een laagdrempelige en boeiende manier te bereiken is voor een breed publiek.

Waarom met audio?

De aloude kunst van het radiomaken is in deze nieuwe toepassing helemaal op zijn plek. Dat je een telefoon aan je oor houdt is logisch. Dat je daardoor vrij bent om de omgeving in je op te nemen en te combineren met wat je hoort is ook logisch.
Orale geschiedenis laat zich ook als vanzelfsprekend op een mooie en pakkende manier vormgeven in audio. De orale traditie is immers gestoeld op de kracht van het vertelde –orale- verhaal. Niet alleen de informatie komt over, maar ook de beleving van de verteller.
Audio is de meest geeigende manier om verhalen van ooggetuigen vast te leggen; het laat de intrinsieke waarde van de orale geschiedenis het best tot zijn recht komen.
De gebeurtenissen spelen zich bovendien in een verdwenen verleden af. Met onze achtergrond als theater- en radiomakers willen wij met geluid dat verleden op een indringende manier verbeelden in het decor van de huidige locatie.

Een breed publiek. Mensen die ergens terecht komen en op dat moment meer over die plek en zijn geschiedenis willen weten; passanten, toeristen, wandelaars, mensen uit de omgeving zelf, al dan niet zelfstandig of ‘en groupe’ reizende mensen die een (vooraf samengestelde) tour doen langs locaties met een verhaal.
Er kunnen in opdracht op specifieke doelgroepen gerichte verhalen worden gemaakt rondom een bepaalde plek en gebeurtenis. Deze fragmenten zijn eveneens voor iedereen toegankelijk. Een schoolklas uit Drenthe, maar ook een toerist uit Brabant kan in Amsterdam iets over de corset-verbranding bij het standbeeld van Wilhelmina Drucker horen, terwijl het fragment gemaakt kan zijn in opdracht van een organisatie die emancipatiebelangen behartigt.

‘Nederland volgens Ooggetuigen’ maakt gebruik van een nieuwe technische mogelijkheid; Layar.
Dat gebeurt op een nieuwe manier; met audio.
En het is bedoeld om nieuw publiek met oraal erfgoed te bereiken; mensen ‘on the road’
Het is een nieuwe manier voor opdrachtgevers om informatie te verspreiden en een publiek te bereiken.
Het is een nieuwe manier om partners, sponsors en opdrachtgevers met elkaar te verbinden.

De nieuwe crossverbindingen die mogelijk zijn met allerlei partners die zich al eerder met het vastleggen van orale geschiedenis hebben bezig gehouden of die dat willen gaan doen (musea, instellingen, archieven, gemeenten, stadsdelen, scholen), maken het mogelijk om het publiek te betrekken bij het project. Onder hen zitten ook vele ooggetuigen van de Nederlandse geschiedenis. Zij kunnen via interactieve sites van partners en het eigen platform van ‘Nederland volgens Ooggetuigen’ meewerken aan het project. Dit vergroot de kans op het vinden van mooie verhalen van ooggetuigen. Voor het publiek is het zelf meewerken aan het in kaart brengen van de Nederlandse geschiedenis bindend; je treft daarbij mensen die misschien getuige waren van dezelfde gebeurtenis als jij, of mensen die jou iets kunnen vertellen over de geschiedenis van bijvoorbeeld je familie, geboortestad of nieuwe omgeving. Jouw verhaal toevoegen, reageren op dat van anderen geeft voldoening, troost of lol.

Op de site van de partners kun je vanzelfsprekend met een link weer bij ‘Nederland volgens Ooggetuigen’ terechtkomen.
Het project wordt daardoor van vele kanten aangestuurd en aangevuld; zowel van de kant van de opdrachtgevers, als van partners en publiek.