Boeren praten wèl

De maatschappelijke druk op boeren om duurzamer te werken is enorm terwijl mensen in de supermarkt over het algemeen gaan voor ‘de kiloknaller’. 'De boer moet echt veranderen' kopt de krant van 23 september 2011. En dat terwijl boeren de samenleving van het dagelijks voedsel voorzien, het landschap onderhouden en vaak grote vakmensen zijn. Veel jonge boeren voelen zich bedrijfseconomisch in een hoek gedreven, maatschappelijk met de nek aangekeken en mentaal zwaar onder druk gezet. Oude boeren en boerinnen herkennen dit, maar ‘boeren zijn stug en praten niet’. Dus een goed gesprek over de kwesties op het platteland tussen jonge en oude boeren komt moeizaam tot stand.

‘Wie de geschiedenis niet kent, heeft geen toekomst’. Met ‘Boeren praten wèl' wil ik jonge boeren uitnodigen om met hun oudere en vaak bejaarde vakgenoten in gesprek te gaan over de toekomst van het Nederlandse platteland. Oude boeren en boerinnen hebben ervaring met grote wisselingen op de boerderij. In de periode 1945-1975 veranderde de Nederlandse landbouw van 'achtergebleven' in Europa tot een ‘modern’ voorbeeld voor de hele wereld. De meer dan 300 historische landbouwvoorlichtingsfilms uit de periode van minister Mansholt laten die veranderingen op de boerderijen, in de dorpen, in de hoofden en de harten van de boeren en boerinnen zien. Ook al zijn de vragen waar de jonge boeren nu voor staan anders dan die in de tijd van de Wederopbouw, dat het in de toekomst anders moet en zal gaan op de boerderijen staat als een paal boven water.

Om de gesprekken tussen de agrarische jonge en oude mensen op gang te helpen nodigen we ze uit om samen een aantal historische landbouwvoorlichtingsfilms te bekijken. De beelden van de historische landbouwfilms geven de oude en jonge boeren ongekende en praktische aanleidingen om samen het gesprek aan te gaan over verleden, heden en te dromen over de toekomst van de Nederlandse landbouw. In een compilatie komen vooral thema’s als ‘verantwoord agrarisch ondernemen’, ‘veranderen’, ‘vakmanschap’ en ‘werken met de natuur’ aan bod. Door het bekijken van de prachtige landbouw-voorlichtingsfilm komen de jonge en oude boeren in contact met hun eigen cultuurhistorie. En zij praten over wezenlijke kwesties die spelen op het platteland en de vragen waarmee zij worstelen over hun leven en werk op de boerderij in de toekomst.

De films staan op een speciale internet site. In dorps- en verzorgingshuizen op het platteland kijken de jonge boeren en boerinnen samen hun oude vakgenoten naar de films. De internet site heeft de vorm van een netwerk. Hierdoor kunnen zowel de jonge als de oude boeren contacten onderhouden met collega’s in andere delen van het land. Het netwerk zetten we op in samenwerking met de agrarische / jongeren organisaties. Door de uitwisseling tussen de generaties en de verschillende streken kan meehelpen om de jonge boeren en boerinnen beter hun eigen toekomst te bepalen, goed hun woordje te doen in maatschappelijke discussies over de tegenstrijdige maatschappelijke eisen en als sector economisch sterker te staan in de mondiale stadse economie. Op de internet site is een ‘forum’. Hier kunnen de jonge en oude deelnemers hun ideeën en gedachten delen. Voor de agrarische / jongeren organisaties kan dit forum een rijke bron zijn voor vernieuwende uitgangspunten voor hun werk opleveren. Een aantal van de sessies nemen we op. Dit kunnen mooie scènes worden in een documentaire over historische landbouwfilms. En het project kan uitgroeien tot een prachtig virtueel cultuurmuseum over de veranderingen op het Nederlandse platteland in verleden, heden en toekomst.

Dit idee past naast twee andere projecten: een documentaire en een wetenschappelijk onderzoek over de historische landbouwfilms. Samen vormen zij een multimediaal en interactief drieluik.