Als buurtbewoner (die ongevraagd onderdeel is gemaakt van uw onzorgvuldige experiment of uw levende installatie zoals de Tostifabriek zichzelf aanprijst) deel ik graag dit artikel dat vandaag in het Parool staat. Auteur: Hiske Versprille
Koe Els van De Tostifabriek schreeuwt om haar kalfje. “Interessante discussie over de melkindustrie!” vinden de stadsboeren. “Overlast!” zeggen de overburen.
Els kijkt vanachter haar lange wimpers verdrietig over het water. Ze kauwt wat, draait haar grote koeienlijf briesend om en klost door het stro van haar houten stal. Dan opent ze haar bek en begint te huilen. Het geschrei uit een wanhopig moederhart; Els mist haar vijf maanden oude baby, die afgelopen zaterdag bij haar werd weggehaald. En een koe in de rouw, dat gaat er niet rustig aan toe. Ze produceert een fel, ritmisch en vooral ook heel erg hard gebalk. “Hemeltergend zielig,” vinden veel bewoners van Het Windroosplein en omstreken. Of ook: “Een kruising tussen een ouderwetse stoomlocomotief en een kudde op hol geslagen zeeleeuwen.” Ze krijgen het sinds zaterdag dag en nacht, vaak meerdere malen per uur, voor de kiezen.
Al meer dan tien klachten kwamen er binnen over de herrie van Els, die samen met collega Tineke onderdeel is van De Tostifabriek, een stadsboerderij op de kade voor de Van Gendthallen. Sascha Landshoff en Vera Bachrach, twee van de initiatiefnemers laten trots hun voedselproductielijn zien. In januari begonnen ze met nog vier jonge Amsterdammers hun ‘levende installatie’ waar alle ingrediënten voor een simpele tosti ham- kaas moeten worden geproduceerd. Enkele maanden en een zeer geslaagde crowdfundingsactie later staan er een graanveld waar het eerste groene sprietjes schuchter uit de klei piepen en steken twee luid knorrende biggetjes (Wim en Max, ook wel: de ham) hun gevoelige snuiten door het houten hek. Of de verslaggever misschien een glaasje melk wil, vers uit Tineke en Els? Trots wordt de rauwe witte motor uit een grote watercoolerfles geschonken. Twee getatoeëerde werknemers van het verantwoordelijke Mediamatic kijken met onverholen walging toe. “Gat-ver. Ik vind het een heel vies idee dat dat gewoon uit die koe komt,” zegt de een. “Ongepasturiseerde melk, daar krijg je ziektes van hoor!” weet zijn collega. De kaaskamer is bijna af en er komen veel bezoekers en schoolkinderen. Twee roodbonte MRIJ-runderen en een kalfje klossen door het stro.
Maar dan wordt de idylle ruw verstoord en begint het ritmische geloei weer, dat varieert van gegrom naar scherp gegil. Landshoff: “Vervelend dat de buurt er last van heeft, maar dit gebeurt dus in het allergrootste gedeelte van de melkindustrie. Zonder melk geen kaas, en zonder kaas geen tosti. Zo werkt dat! Het is de harde realiteit!” De twintiger, voor hij stadsboer was fotograaf en kok, heeft hier de eerste nachten zelf geslapen, in een holletje in het stro. “Dat ging natuurlijk totaal niet met dat gegil. Dus ging ik even Googelen: hoe lang slaapt een koe? Wat denk je? Twintig minuten!” Bachrach: “Vannacht hebben we klassieke muziek voor haar gedraaid. Werd ze rustiger van. Els digt Beethoven.”
Een man komt aanrijden op een fiets, in de tasjes die aan zijn stuur bungelen twee tomatenplantjes. Het is buurman Marcel de Groot die een kijkje komt nemen. “Ik werd vannacht uit mijn slaap gewekt door een koe,” zegt hij, “Dit is toch niks geen plek voor die beesten?” Vera voert hem enthousiast langs de biggen en en het kalfje, en de man ontdooit. “Ik zal mijn kleinzoon ook eens meenemen voor het melken. We hebben trouwens meer last van Roest en het Convention Centre en hun luidruchtige initiatieven.”
Ondertussen begint de droevige moederkoe weer een beetje te eten en te herkauwen. Willem Velthoven, voorzitter van Mediamatic: “Dat betekent dat ze zich wat beter op haar gemak voelt, dus we hopen dat de herrie snel stopt. De politie is al een paar keer langsgeweest, mensen bellen het stadsdeel en de dierenbescherming en zeggen dat ze het zielig vinden, of niet kunnen slapen. Vervelend. Maar het was ook juist de bedoeling om de discussie over stad en platteland en ons voedselsysteem uit te lokken, en het is goed dat het een beetje schuurt. Daarom is er donderdagavond een debat georganiseerd: het Debat Loeien in de Stad! We nodigen iedereen uit om over dit belangrijke onderwerp te komen meediscussiëren!”
Maar veel buren willen niet discussiëren- die willen hun nachtrust terug. Ruud Douma: “Ik kan al nachten niet slapen van dat gegil, en ik werk thuis dus dan heb ik er ook last van. Leuk dat ze een punt willen maken over het voedselsysteem, maar ik vind dit geen zuiver debat. Stel dat ik iets wil duidelijk maken over de harde realiteit van de chemische industrie, en ik zet in een willekeurige wijk een stinkende mini- fabriek neer om te kijken hoe de mensen daarop reageren, en die buren worden boos. Zegt dat dan iets over chemische industrie, of vooral over dat die misschien gewoon niet midden in de stad past?” Douma legt uit dat hij weliswaar vindt dat kunstenaars de vrijheid mogen krijgen, maar dat hij zelf geen onderdeel wil zijn van dit ‘experiment’. “Nee, ik ga absoluut niet naar dat debat want ik heb het gevoel dat ze over onze rug iets duidelijk proberen te maken. Ze hopen natuurlijk dat wij daar als een stelletje viswijven gaan staan schreeuwen, zodat ze dan naar ons kunnen wijzen en zeggen: die kunnen niet omgaan met de realiteit van het boerenleven. Nou, mijn grootvader was boer, dus ik weet heus wel waar Abraham de tosti’s haalt!”