In elke nieuwsbrief die Netwerk CS tussen 2002 en 2008 verspreidde, werd een directeur geïnterviewd over het diversiteitsbeleid van zijn of haar instelling. De interviews geven een mooi beeld van de ontwikkeling binnen organisaties en in de cultuursector.
april 2008
‘De veranderende samenleving met name in Amsterdam moet ook haar weerspiegeling krijgen in wat het Bijbels Museum doet en in de betrokkenheid van mensen daarbij' zegt Janrense Boonstra. Al geruime tijd timmert het museum, gelegen aan de Herengracht 366-368 in twee monumentale en statige panden, aan de weg met projecten die verschillende religies omvatten. De Raad voor Cultuur beoordeelde de interculturele inzet van het museum desondanks twee keer als onvoldoende en het museum ontving een negatief advies. Boonstra bestreed met succes de beoordelingen en ontving daarbij de steun van de Tweede Kamer. ‘Vóór Rick van der Ploeg (oud staatssecretaris van Cultuur-mc) waren we namelijk al met het onderwerp culturele diversiteit bezig. Wij hebben als instelling een maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de stad en de omgeving waarin wij ons bevinden. En ons publiek is jonger en cultureel diverser geworden.'
Boonstra richt zich voor de multiculturele component in zijn organisatie bij uitstek op de programmering en het publieksbereik en nog wat minder op personeelsbeleid. Het museum heeft immers een kleine organisatie met achttien fte. Vacatures ontstaan er nauwelijks. Niettemin expliciteert het museum bij vacatures het streven naar een divers personeelsbestand. Boonstra neemt deel aan het Mentoring programma Building Stones van Netwerk CS. Hij is mentor van de directeur van Papua Cultureel Erfgoed. ‘Ik hoop dat ik met mijn ervaring in internationale samenwerking en het benaderen van fondsen haar wat kan adviseren, hoewel ze al een kei in haar werk is.'
Nieuwe publieksgroepen
Een van de eerste landelijke in het oogspringende cultureel diverse projecten van het Bijbels Museum vindt plaats in 2005. Het is de tentoonstelling Lihoed Maroc: Marokko en de joden - een gedeelde geschiedenis. De persoonlijke adviseur van koning Mohammed VI opent deze tentoonstelling. Het eraan gekoppelde vmbo-lesproject bereikt niet alleen een nieuwe publieksgroep voor het museum, vmbo-leerlingen, maar introduceert ook de onderwijsmethodiek peer education in de museumwereld. Zo leiden een jonge moslima en een jonge joodse student samen vmbo-leerlingen rond op de tentoonstelling. Boonstra: ‘Middelbare scholieren zijn een belangrijke groep voor ons maar we willen ons niet slechts beperken tot havo-, atheneum- en gymnasiumleerlingen. Vmbo-leerlingen zijn een heel ander soort doelgroep. Je kunt ze alleen via het onderwijs bereiken en dan moet je proberen op hun niveau te communiceren. Daarom hebben wij gekozen voor peer education.' Het huidige - eveneens actualiteitsgerichte - lesproject Heilig?! gaat over de betekenis van de Tempelberg in Jeruzalem voor de verschillende geloven. En op 25 april a.s. start de tentoonstelling Binnenstebuiten - jongeren en religie. Boonstra: ‘Iemand als Wilders heeft het alleen over dé islam. In deze tentoonstelling laten we onder meer zien dat er verschillende stromingen bestaan binnen de vijf wereldgodsdiensten en dus ook binnen de islam. We laten bijvoorbeeld een soennitische en een alevitische jongere aan het woord over hun geloof.'
Het zijn succesvolle maar kostbare projecten voor een kleine organisatie als het Bijbels Museum. De begroting van het museum bestaat slechts voor een kwart uit subsidie, de rest moet uit eigen middelen en aanvullende fondsenwerving komen en dat kost veel tijd en energie. ‘En we willen het voor de school betaalbaar houden. Als wij de daadwerkelijke kosten van dergelijke projecten zouden doorberekenen zouden de scholen afhaken.' Het Bijbels Museum legt voor Binnenstebuiten ondertussen contact met de verschillende geloofsgemeenschappen. Dat doet het door ze te betrekken bij de plannen en ook door het organiseren van interreligieuze dialoogontvangsten. Boonstra ziet het als een, weliswaar intensieve, manier om indirect nieuwe publieksgroepen te bereiken.
Veranderende missie
De multireligieuze tentoonstellingen zijn tijdelijke projecten. Een uitbreiding van de vaste collectie en verdere herinrichting van de vaste presentaties is op korte termijn moeilijk te realiseren. Het museum ziet zich hierbij vooral geconfronteerd met zijn beperkte budget. Bruiklenen zijn vooralsnog het hoogst haalbare wanneer het bijvoorbeeld gaat over objecten uit meerdere religies. ‘Bij het vervolg van de herinrichting komen deze aspecten zeker aan de orde. Het is een goede gelegenheid om dan ook daarover onze gedachten te laten gaan.' Dat Boonstra en zijn bestuur doordrongen zijn van het besef van de veranderende rol van het Bijbels Museum in een multiculturele maatschappij toont het voornemen om het motto van het museum te veranderen van ‘ontmoetingsplaats van bijbel, kunst en cultuur' in ‘bijbel en religie in cultuur en samenleving'. Dit heeft consequenties voor het te voeren beleid van het museum zoals ook verwoord in de statuten, beseft Boonstra. Met misschien als ultieme consequentie de wijziging van de naam van het museum. Maar dat is vooralsnog een stap te ver voor hem. ‘Het Bijbels Museum is voor velen een begrip met een geschiedenis van ruim 150 jaar . Onze prioriteit gaat nu vooral naar de wijze waarop wij straks deze nieuwe missie naar buiten toe gaan communiceren.'
Meer informatie: www.bijbelsmuseum.nl
De nieuwe tentoonstelling heeft ook een eigen website: www.binnenstebuiten.nl