In elke nieuwsbrief die Netwerk CS tussen 2002 en 2008 verspreidde, werd een directeur geinterviewd over het diversiteitsbeleid van zijn of haar instelling. De interviews geven een mooi beeld van de ontwikkeling binnen organisaties en in de cultuursector.
oktober 2003
Ik word doorverbonden door Ahmed en krijg een vrolijk klinkende dame aan de lijn. 'Met Ernestine,' zegt ze. Een afspraak voor een interview is altijd snel gemaakt. Tenzij degene die je wilt interviewen Anil Ramdas heet. Volgens zijn secretaresse, Hanneke, heeft hij daar pas tijd voor ergens eind februari, maart 2004. 'Het duurt maar twintig minuten,' zei ik. 'Misschien in januari.' Ik twijfel even om een afspraak te maken en Anil Ramdas in januari twintig minuten te laten wachten, maar hang dan toch de telefoon op.
Het kan ook anders: Ernestine Comvalius is directrice van theater Krater in Amsterdam Zuid-Oost. We hebben afgesproken bij Station Amsterdam Bijlmer. Toen ik vroeg hoe ik haar zou kunnen herkennen, zei ze dat ze een donkere vrouw was met krullen. Ik wilde mijn mobiel uitdrukken, maar gelukkig zei ze toen: 'Wacht! Alle vrouwen zien er zo uit in Zuid-Oost.' Ik voelde me een beetje stom. 'Ik doe wel iets roods aan.'
Nog nooit had een vrouw tegen me gezegd dat ze iets roods voor me aan zou doen. Met bonkend hart stond ik onderaan station Bijlmer te wachten. Elke vrouw die iets roods aanhad, keek ik aan. Een vrouw met een rode riem was er niet blij mee. Dan ineens staat er een vrouw met krullen in een rode blouse voor me. 'Ben jij Ernest?' vraagt ze.
'Bent u Ernestine?' vraag ik.
We lopen nog net niet hand in hand naar het terras waar we het interview zullen doen. 'Ik was eerst achter een andere jongen gelopen,' zegt Ernestine. 'Ik dacht dat je er anders uit zou zien.'
'Wat voor jongen was dat?' vraag ik.
'Een blonde,' zegt ze. En ze lacht.
We gaan zitten op een zonnig terras en nog voordat ik de eerste vraag heb kunnen stellen komt een vrouw op ons tafeltje af. Ze heeft het over een voorstelling van cabaretière Jetty Mathurin en dat ze iemand met kaartjes wil verrassen, maar dat de voorstelling uitverkocht is.
Ernestine zegt dat ze zal kijken of ze iets kan doen. Ik zeg tegen heel veel mensen dat ik zal kijken of ik iets voor ze kan doen. Dan doe ik niks. Het is een beleefde vorm van een verzoek afslaan. De wereld lijkt soms heel makkelijk te beteren. In dit geval zou er slechts -ine achter mijn naam hoeven worden geplakt.
Kun je iets meer vertellen over Krater?
'Krater is een heel rare instelling. In die zin dat het niet in één hokje past. Ook heeft Krater geen gebouw, maar maakt het gebruik van de twee buurtcentra die er zijn. We programmeren voorstellingen voor kinderen en volwassenen. Maar aan de andere kant organiseren we ook kunsteducatieve projecten, op gebied van dans, drama en beeldende kunst. Dat gebeurt voornamelijk op scholen. De programmeringstak en educatietak van Krater werken steeds meer samen. Zo worden er voorstellingen gespeeld op scholen en festivals georganiseerd.
Vanuit Krater hebben we ook gewerkt aan de culturele infrastructuur. Er was hier vroeger alleen een artotheek. Daar was alleen beeldende kunst. Krater heeft een jeugdtheaterschool opgericht. Inmiddels zijn er zo'n 300 betaalde leerlingen. En sinds kort is er ook een theaterwerkplaats. Deze richt zich op amateur theatergroepen uit de omgeving. Ze worden begeleid, en op de groepen worden coaches gezet. Over twee weken is er een theaterweekend.'
Ernestine heeft het over het community karakter. Krater is niet zomaar een theater ergens in de stad. Met een programma en een publiek.
'Zo werkt het niet in Zuid-Oost. Je hebt een diversiteit aan bevolkingsgroepen, maar ook een diversiteit aan ervaring met theater. We hebben op een gegeven moment geconcludeerd dat we moeten mee werken aan het scheppen van een theatercultuur. De behoefte om met theater bezig te zijn - op allerlei manieren - is er wel. Maar men wil zelf bezig zijn. Ik denk daarom ook dat de jeugdtheaterschool daarom zo populair is. Als er een presentatie is dan komen alle ouders, maar ook alle opa's en oma's. Dan zeg ik altijd: "jeetje, en dan klaagt men over dat er sprake is van te weinig ouderenparticipatie".' Ernestine lacht erom.
Ze is sinds 1998 directrice van Krater. Het was een klein wit clubje. Met witte docenten, en witte programmeurs. 'Ik was het eerste zwarte vlaggetje. Zo noem ik me zelf.' Ik zit naast het eerste zwarte vlaggetje en de zon schijnt. 'In het bijzonder letten we op de thematiek van voorstellingen als we ze programmeren. Herkenning is belangrijk. De laatste tijd vragen we mensen om voorstellingen voor ons te maken. We zijn ons ervan bewust van dat we ook op zoek moeten gaan naar theatergroepen die meer een afspiegeling zijn van wat hier speelt. Maar dat is niet eenvoudig.'
Een wit gezelschap, wordt dat vreemd aangekeken?
'Nee, helemaal niet. Stel je voor: dan konden we niks programmeren. Ken jij dertig multiculturele jeugdtheatergroepen. Ik ken ze niet. Maar we programmeren niet alleen theatergroepen, we hebben ook verhalenvertellers. Bij verhalenvertellers kom je veel meer diversiteit tegen.
Ik hou heel veel rekening met het publiek. Ik wil kinderen met alles kennis laten maken. Zodat ze een smaak kunnen ontwikkelen. De jeugd is alles en iedereen. Zwart en wit. Ze komen met de school, naschoolse opvang of met hun ouders. Bij volwassenen is het een ander verhaal. Zij hebben al een smaak. Voor volwassenen kun je hier niet de meest witte groepen neerzetten. Tenzij je er genoegen mee neemt dat er tien mensen zitten.
Om publiek te generen ben je genoodzaakt om na te denken waar mensen van houden? Maar je moet aan de andere kant ook kijken naar kwaliteit en vernieuwing.
Het publiek van Krater is een afspiegeling van de bewoners van Amsterdam Zuid-Oost: 30 % is wit/blank, 70% niet. Maar daarbinnen kun je ook differentiëren. Van de zwarte mensen is de grootste groep de Surinamers. Zij hebben een theatertraditie en zijn er dol op. Wil je de Afrikaanse groep interesseren dan moet de voertaal Engels zijn of zul je een echt Afrikaanse voorstelling moeten programmeren.
Ik ben blij met het theaterweekend. Daar komen 12 theatergezelschappen optreden. Alle etnische groepen zijn vertegenwoordigd.'
Hoeveel mensen werken er bij Krater?
'Een kleine club van ongeveer 12 mensen. Het zijn merendeels parttimers tussen de dertig en vijftig jaar oud. Veel hebben een 16 uren contract.'
Hoe divers is het personeel dat er werkt?
Ernestine moet lachen om mijn vraag. Zoals een schoenenverkoper zou lachen als je hem zou vragen of hij diverse schoenen verkoopt. 'We hebben een Dominicaanse, een Moluks-Javaanse, drie witte Nederlanders, een Surinaams-Amerikaanse, enkele Antilianen, en een Iraniër in dienst. Het is een grote mix.
Alles is bij ons gemixt.'
Ik neem afscheid van Ernestine en probeer in de metro terug te dromen van een Moluks-Javaanse vrouw. Moluks-Javaans, het klinkt prachtig. Het genante is dat ik geen idee heb hoe zo iemand eruit ziet.
Ernestine zag haar droom wel voor haar. Ze heeft een taak, vertelde ze me nadat ik de band uit had gezet. Om het woord taak moest ze lachen. 'Ik vind het belangrijk dat er een theater komt in Zuid-Oost. Er wonen hier bijna 100.000 mensen. In Amersfoort ongeveer hetzelfde aantal. Weet je hoeveel theaters ze daar hebben?'
Ik schudde mijn hoofd. Op internet vond ik: Theater De Lieve Vrouw, Theater De Flint, en het Tejaterthuis. Ik schudde mijn hoofd harder.