Deze woorden van een DDR-partijfunctionaris leidden, waarschijnlijk onbedoeld, tot één van de meest beslissende momenten in de recente geschiedenis: de val van de Muur, twintig jaar geleden. Het eindpunt van een proces van verval dat zich al een tijd aan het voltrekken was. De ondergang van een failliet systeem dat was gebaseerd op angst, afluisteren en controleren, maar waarmee de inwoners van de onwerkelijke heilstaat hadden leren leven. Gemak kijkt naar het leven voor en na de Wende, met een tentoonstelling met werk van Dora García en Maix Mayer, en een activiteitenprogramma met lezingen en debat.
Zowel in het project Zimmer, Gespräche van Dora García (Valladolid, Spanje, 1965) als in een deel van het werk van Maix Mayer (Leipzig, toenmalige DDR, 1960) staat het leven in Duitsland voor en na de Wende centraal. In zijn oeuvre presenteert Maix Mayer architectuur telkens als symbool van een idealistisch wereldbeeld. Zo kijkt hij in een van zijn fotoseries op bijna melancholische, maar ook humoristische wijze terug op de utopische DDR-architectuur en verbindt hij deze met architectuur uit Aziatische landen. García gaat in op wat misschien wel het zwartste, maar tegelijkertijd ook meest absurde aspect is van het DDR-verleden: het voortdurend in de gaten houden van alles en iedereen.
Dora García
kreeg bijzondere toestemming om de beeldarchieven van de Stasi, de voormalige Staatssicherheitsdienst van de DDR, te bestuderen. Aan de hand van de foto’s en films die ze in het archief vond, maakte García haar eigen, persoonlijke reconstructie van het verleden. Met zes fotoseries van onder meer punkers en naturisten, tien films uit het archief, waaronder opnames van Alexanderplatz van enkele dagen voor de val van de Muur, en één volledig fictieve film, Zimmer, Gespräche, zet Dora García de beschouwer steeds op het verkeerde been. Zij brengt hiermee de paranoia van die samenleving angstaanjagend dichtbij, maar maakt tegelijkertijd de stupiditeit van het systeem zichtbaar.
Maix Meyer
Grijs, grauw, massief en saai zijn vaak de meest positieve omschrijvingen waarop DDR-architectuur kan rekenen; wat bouwen betreft staat ons beeld van Oost-Duitsland nog steeds als een huis overeind. De in Oost-Duitsland geboren kunstenaar Maix Mayer gaat in zijn veelzijdige werk echter op zoek naar de oorspronkelijke communistische idealen in die architectuur en de boodschappen die de machthebbers daarin verborgen. Hij laat zien dat in die gebouwen veel schoonheid ligt besloten. Zo herbouwt hij een superefficiënt, futuristisch tuinhuisje dat het leven van het volk beter en leuker moest maken. Hij filmt en fotografeert gebouwen van architect Ulrich Müther die inmiddels aan verval onderhevig zijn en koppelt deze aan beelden van een modern – maar net zo desolaat –vakantiepark in Thailand: de gelijkenis is onontkoombaar.
Bij de tentoonstelling zal een uitgebreid activiteitenprogramma plaatsvinden met lezingen en debat. Hierin staan de DDR en de val van de Muur centraal, gebeurtenissen die via verschillende thema’s vanuit uiteenlopende perspectieven zullen worden bekeken.