Met The Marx Lounge richt kunstenaar, architect en filmmaker Alfredo Jaar zijn pijlen op de rol van het alomtegenwoordige marktdenken dat het globaliseringproces van vandaag bepaalt, inclusief de misstanden die er uit voortvloeien. Niet alleen het invloedrijke gedachtegoed en de kapitalismekritiek van Karl Marx is vertegenwoordigd in deze tentoonstelling, maar vooral ook een substantiële hoeveelheid politiek-filosofische publicaties van recentere datum. Met het oog op het publiek in Amsterdam is daar nog een aantal relevante Nederlandse boeken aan toegevoegd. Wie de door Jaar ontworpen lounge bezoekt, zal verleid worden door deze uitstalling van intellect.
Jaar: “Er is werkelijk sprake van een intellectuele revolutie, maar ik zie ook een buitengewoon diepe kloof tussen deze kennis en de wereld daarbuiten… Is die kloof symptomatisch voor de moeilijkheid om de nieuwe kennis te begrijpen, of is het in het belang van de status quo de dingen te laten zoals ze zijn? Behalve tientallen boeken van en over Marx tref je in de Lounge politiektheoretici en filosofen aan als Zizek, Hall, Rancière, Butler, Laclau, Mouffe, Jameson, Bourdieu, Fanon, etcetera. Hun werk biedt ons modellen om de wereld te begrijpen. En dat is wat ik als kunstenaar doe: ik creëer denkmodellen. Ik zie The Marx Lounge als een plek voor verzet of, zoals David Harvey het noemt, een plek van de hoop”. (Art Monthly, januari 2011)
Directe aanleiding voor The Marx Lounge zijn de kredietcrisis en de fundamentele vragen omtrent het kapitalistisch systeem die deze heeft opgeroepen. De overstelpende hoeveelheid literatuur in The Marx Lounge lijkt op het eerste oog ontoegankelijk, maar bij nadere beschouwing komt uit de boekomslagen met hun duidelijk leesbare titels een duidbaar beeld naar voren: dat van een pleidooi voor meer aandacht voor de (geo)politieke mores van vandaag vanuit alle denkbare invalshoeken. The Marx Lounge is een tegenaanval, de ‘kunst van de tegeninformatie’ aldus theoreticus Georges Didi-Huberman, tegen de dominantie van een kapitalistische praktijk zoals die zich wereldwijd manifesteert in ongelijkheden. Jaar poneert Marx als de logische basis, maar maakt tegelijk een sprong naar de periode vanaf de jaren ’70 – naar het postkoloniale tijdperk. Eens te meer wordt duidelijk dat belangrijke vraagstukken over de ordening van de wereld met het ten einde komen van het kolonialisme allesbehalve zijn opgelost.
The Marx Lounge ging eind vorig jaar in première op de Biënnale van Liverpool. Voor SMBA is de installatie aangepast aan de lokale Nederlandse situatie, die momenteel gekenmerkt wordt door polarisering van het politieke landschap. The Marx Lounge bevat daarom ook een flinke Nederlandse sectie boeken van onder anderen Bosma, Buruma, Heijne, Hirsi Ali, Leerssen, Scheffer en Schinkel. Hun werk geeft een weerslag van lokale politieke gevolgen van het globaliseringproces. Een proces dat ook de beeldende kunst en kunstbeschouwing aangaan en nopen tot een bezinning op de rol van kunst en kunstinstellingen vis-à-vis de globalisering in een postkoloniale samenleving. Dat is tevens de inzet van Project ‘1975’ van SMBA: een herbezinning op het hedendaagse kunstinstituut in een postkoloniale context.
Onderdeel van The Marx Lounge is een intensief programma van leesgroepen, lezingen, debatten, filmvertoningen en kunstenaarspresentaties. Dit programma wordt mede georganiseerd in samenwerking met Amsterdamse partners zoals onderzoeksgroep Liberticide, de Internationale Socialisten, de Universiteit van Amsterdam en anderen. Het actuele programma staat op de website.