"Méér warmte in koude en gure tijden," door de economsiche crisis zit het ledental van datingsites flink in de lift (KLaassen 2008). Misschien is het ook wel de tijd van het jaar, maar het blijft een feit dat daten een grote populariteit in de media kent. Op de televisie was "Boer zoekt vrouw" (KRO) een groot succes (ANP 2008), kunnen mensen kijken naar "Klussen en daten" (Net 5), en gaat in Maart het nieuwe programma "Daten in het donker" (RTL 5) van start (Volkskrant.nl 2009). Om nog maar niet te beginnen over de (al dan niet erotisch getinte) dating reclameblokken die in de late uurtjes te zien zijn. Voor mensen die liever zelf actief aan de slag willen gaan met daten zijn er genoeg mogelijkheden op het internet. Datingsites, sociale netwerksites en (multiplayer) computergames bieden allemaal hun eigen weg naar de ontmoeting met de prins(es) op het witte paard. Datingsites gedijen weelderig op het wereldwijde web (Klaassen 2007) en gaan de race aan om ook dating te laten evolueren tot de volgende generatie killer applications (dating 2.0 volgens Wired (Wortham 2007)).
Tussen al deze dating drukte is sinds een jaar een datinggedeelte op de site van Mediamatic te vinden die in het leven geroepen is naar aanleiding van de serie tentoontenstellingen "Gastarbeider Dating". Gastarbeider dating ging over "identiteit, je thuis voelen, vreemd zijn en elkaar ontmoeten" (Mediamatic.net). Deze kernwoorden kunnen in verband gebracht worden met elke datingsite, maar kregen een nieuwe dimensie door kunstenaars uit andere landen in de tentoonstellingsruimte te plaatsen dat fungeerde als dateplatform. Deze sfeer spookt nog steeds rond in het overgebleven datinggedeelte op de mediamatic site. Na de tijdelijke duur van de tentoonstelling is het echter de vraag wat er aan zeggingskracht is overgebleven in het datinggedeelte, dat als restant een soort geamputeerd kunstwerk is geworden. Is het nog in staat om de aannames en verwachtingen van het publiek over de hedendaagse omgevingen aan te passen? En kan het nog steeds gezien worden als mooi en innovatief?
Spelen
Een manier om een antwoord op deze vragen te vinden is allereerst om met de datingsite te gaan spelen. Een mediamatic profiel aanmaken, of, indien al in het bezit hiervan, inloggen en aan de slag met het datingprofiel. Naast de te verwachten invoervelden, zoals een pseudoniem, introtekstje, geslacht en gezocht geslacht, biedt het ook minder conventionele keuzemogelijkheden. Zo wordt er niet zonder meer aangenomen dat de gebruiker op zoek is naar een 'partner / huwelijk / vriendschap', maar kan er bijvoorbeeld ook gekozen worden voor 'een muze', 'sponsor', of 'huisgenoot'. De informatie over snurken is ook een duidelijke meerwaarde voor potentieel toekomstige partners. En wanneer bij godsdienst gekozen kan worden uit 'is opium voor het volk', 'monotheïstisch', 'agnost', 'ik houd van hun rituelen', 'ik houd van hun gebouwen' en 'ik houd van hun kunst' wordt het duidelijk dat er niet in traditionele conventies is gedacht. Bij het aanmaken van een profiel worden ruimdenkende mensen uitgedaagd om op eenzelfde speelse manier invulling aan hun profiel te geven.
Jouw identiteit?
Maar waarom maakt de gebruiker een datingprofiel aan bij Mediamatic? Als kunstproject is mediamatic dating niet persė een oplossing voor een bestaand probleem, of een middel dat in dienst staat van een doel buiten zichzelf. Zoals ook in de begeleidende tekst wordt aangegeven poogt de datingsite vooral om het publiek hun aannames en verwachtingen over de hedendaagse omgeving te laten heroverwegen. Alleen in deze benadering botst Mediamatics datingsite al met haar meer conventionele broertjes en zusjes waarbij meestal een oplossing voor een probleem geboden wordt: namelijk het in contact komen met een geschikte partner. De consequentie van deze benadering is dat er in wetenschappelijk onderzoek over online daten en verwante sociale platformen, alsmede in populaire literatuur, nieuwsberichten en de nieuwe 'killer applications' veel aandacht is voor de manier waarop dit doel bereikt wordt. Daarbij komen bijbehorende potenties en zorgen om de hoek kijken: de aandacht gaat uit naar 'vrije' identiteitsconstructie en controleerbare uitdrukkingsmogelijkheden, die niet alleen 'interactieve vrijheid' brengen, maar mogelijk ook misleiding en bedrog. Zet Mediamatics datingsite de gebruiker ertoe aan om deze benadering te heroverwegen? Heeft de gebruiker van de datingsite überhaupt reden om bestaande verwachtingen te heroverwegen?
Drijfveer
Op het moment dat bij de meeste datingsites het spel pas echt begint, is het bij Mediamatic eigenlijk al afgelopen. Het was verfrissend om een keer een andersoortig profiel aan te maken, maar de aandacht verslapt al snel bij het rondstruinen door de profielen van mede daters. Profielen zijn op de meeste datingsites in eerste instantie slechts een lastig en noodzakelijk obstakel om bepaalde rechten te verwerven, zoals het bekijken van andere profielen, en/of het versturen van berichten. Wanneer de gebruiker aan de volgende stap toe is wordt het profiel ook belangrijk voor het succes van de eerste contactpoging(en). Het wordt gereviseerd aan de hand van eventuele reacties (of het gebrek daaraan), en het wordt in het achterhoofd gehouden bij het sturen van nieuwe berichten. Maar aan wie stuur je een bericht bij Mediamatic? Waarom zal je met je speels ingevulde profiel anoniem een andere Mediamatic dater willen benaderen? Om af te tasten wie hij/zij is, zonder je identiteit gelijk prijs te geven? Om te spelen met je eigen aannames en verwachtingen? Het kiezen van de juiste woorden is vaak erg belangrijk in het beginnen van een contact. Maar waarom wil je bij Mediamatic in de eerste instantie een contact aangaan? Voor het vinden van een muze, een sponsor, of huisgenoot? Wanneer dit werkelijk het geval is zijn er effectievere manieren te bedenken. Huisgenoten op woningnet, sponsors in de zakenwereld en muzes in elke willekeurige soap. Nu gaat het me er niet om dat Mediamatics datingsite effectief dient te zijn, maar wel dat de drijfveer ontbreekt om werkelijk met de site te gaan spelen.
Change operations
Dit is iets wat conventionele datingsites wel bieden: een verslavend en bovenal leuk spel met tekens, dat gedreven wordt door een plezierige spanning. Een spanning die gevormd wordt door de kans op het bereiken van een doel, maar niet noodzakelijk naar dat doel hoeft te leiden. Dit heeft zelfs iets geruststellends over zich. Gebruikers kunnen wel de mogelijkheid openhouden om daadwerkelijk iemand te ontmoeten, zonder dat het een vereiste is. Dit blijkt ook wanneer geraadpleegde online daters in een NIPO-onderzoek aangeven dat daten behalve "leuk en afwisselend" ook "kostbaar en vrijblijvend" is (Jungman 2005). Online dating ademt een sfeer van leuke, maar niet noodzakelijke mogelijkheden, die bij Mediamatic jammergenoeg verloren is gegaan.
(Laatste herziening: 6 april 2009)
Bronnen
ANP, "Kijkersrecord Boer Zoekt Vrouw" [2008]. AD.nl. Bezocht op 17-02-2009 via <www.ad.nl/cultuur/article1946266.ece>
Bart Jungman, "'t Klikt" [2005]. Volkskrant.nl. Bezocht op 17-02-2009 via <www.volkskrant.nl/archief_gratis/article611806.ece/t_Klikt>
Eric Klaassen, "Steeds meer datingsites" [2007]. Datingfacts. Bezocht op 17-02-2009 via <datingfacts.web-log.nl/datingfacts/2007/02/steeds_meer_dat.html>
Eric Klaassen, "Kredietcrisis zorgt voor meer online daters" [2008]. Datingfacts. Bezocht op 17-02-2009 via <datingfacts.web-log.nl/datingfacts/2008/12/kredietcrisis-z.html>
"Gastarbeider dating." Mediamatic.net. Bezocht op 10-02-2009, via <www.mediamatic.net/page/27171>
"Datingshow van de Mol op ABC" [2009]. Volkskrant.nl. Bezocht op 17-02-2009 via <www.volkskrant.nl/multimedia/article1139700.ece/Datingshow_van_De_Mol_op_ABC>
Jenna Worthman, "Dating 2.0 Picks Up Speed" [2007]. Wired.com. Bezocht op 17-02-2009 via <www.wired.com/entertainment/theweb/news/2007/12/speed_dating>