Het hoogste goed voor de mens is zijn individualiteit, vond John Stuart Mill.
In en tijd waarin vaak over de vrijheid van meningsuiting getwist wordt en normen en waarden weer richtlijnen voor iedereen moeten zijn is het interessant om terug te gaan naar Mills opvattingen over de vrijheid van het individu en de betekenis hiervan voor een samenleving. Zijn ideeën zijn en blijven inspirerend.
In zijn tekst ‘Over vrijheid’ probeert Mill een antwoord te formuleren op de vraag welke beperkingen legitiem door een samenleving aan het individu mogen worden opgelegd.
Hij stelt dat een individu de maatschappij slechts verantwoording schuldig is voor zover zijn gedrag anderen schade berokkend. Hiermee formuleert Mill een principe dat een grens aan de macht van het gezag stelt en vecht hij voor persoonlijke vrijheid. Ook verschuift hij de vraag van wat goed of slecht gedrag is naar de vraag onder welke omstandigheden normen en waarden van een samenleving de persoonlijke vrijheid van het individu mogen inperken.
Mill waarschuwt voor een sociale tirannie die de ziel van het individu tot slaaf maakt.
In zijn zichtwijze is het waarborgen van individuele vrijheid en vooral van vrijheid van meningsuiting cruciaal voor het welzijn en de vooruitgang van een maatschappij.
Zijn werk is een pleidooi voor diversiteit, pluraliteit en een samenleving waarin iedereen vrij is zelf keuzes te maken en zijn mening vrij kan uiten.
Mills scherpe en precies geformuleerde argumentatie is boeiend om te lezen en het is interessant te kijken in hoeverre zijn ideeën op onze samenleving, 150 jaar naar dat hij ‘Over vrijheid’ geschreven heeft, vandaag van toepassing zijn.
Ursula Engel is Zwitserse, opgeleid tot grafisch ontwerper aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Zij is documentairemaakster en medeoprichter van het filmproductiebedrijf Smoke Signal Projects, waarmee ze verschillende documentaires geproduceerd heeft waaronder Beijing, Beijing (2004), In Between There Were Cities (2005) en I Want to Grow Old in China (uitgezonden door Omroep Max, augustus 2008).