Conferentie op 27.11.2009, 18u30. Inschrijven via katrien.detremerie@gent.be
Meer info over Jean François Chevrier
Met de medewerking van de Algemene Afvaardiging van Québec in Brussel
Tentoonstelling Mallarmé, Het Boek - nog tot en met 06.12.2009
Mallarmé, Het Boek (Leeszaal) 1999-2009, is een uitvoerige presentatie van Klaus Sherübel’s langdurige project rond de utopische onderneming van de 19e-eeuwse Franse dichter Stéphane Mallarmé. Mallarmé – vooral bekend door zijn seminale prozagedicht “Un coup de dès jamais n’abolira le hazard”(1897) – spendeerde meer dan dertig jaar van zijn leven aan dit hoogst ambitieuze project, dat hij simpelweg “Le Livre” (Het Boek) noemde. Hij zag “Le Livre” als een kosmische tekstarchitectuur: een extreem flexibele structuur die niets minder dan “alle bestaande relaties tussen alles” zou onthullen. Dit Grand œuvre, volledig bevrijd van de subjectiviteit van zijn auteur en met als inhoud de som van alle boeken, was voor Mallarmé de essentie van alle literatuur en tezelfdertijd een 'heel gewoon' boek. De realisatie van dit 'pure' werk, dat hij wilde publiceren op een oplage van precies 480.000 exemplaren, raakte nooit voorbij het conceptuele stadium en een gedetailleerde analyse van de structurele en materiële kwesties met betrekking tot de publicatie en presentatie ervan. Niettemin beschouwde Mallarmé “Le Livre”, dat de “ware cultus van de moderne tijd” bevonden zou worden, in geen enkel opzicht als een mislukking. “Het gebeurt vanzelf”, legde hij de unieke actie van “Le Livre” uit in een van zijn laatste statements.
100 Jaar later startte Klaus Scherübel een gelaagde en diepgravende studie van Mallarmé’s utopische droom. In de tentoonstelling Mallarmé, Het Boek (Leeszaal) 1999-2009, opgesteld in de linkervleugel van het gelijkvloers van het S.M.A.K., die voor de gelegenheid dienst doet als een “conceptuele leeszaal”, presenteert Scherübel zichzelf als de uitgever en bewaker van Mallarmé’s controversiële en quasi vergeten 19e-eeuwse onbestaande literaire meesterwerk. De installatie is een hybride van een grote promotionele display en een informatiekamer, en wil een licht werpen op het belang en de conceptuele wortels van Mallarmé’s onderneming, en tegelijk de middelen en processen waardoor een standaardboek publiek bestaan verwerft op de voorgrond brengen. Ze bestaat uit werken uit een breed gamma van media, zoals foto’s, tekstmateriaal, video enzovoort. De creatie van een “mogelijke cover” is hier opvallend in verhouding tot de status van het boek – namelijk, dat hoewel het boek iets is wat niet kan worden gerealiseerd, het tezelfdertijd wel de bereikte 'conceptuele basisdenklijn' vertegenwoordigt. De "Mallarmé, Het Boek" tentoonstelling is tevens een platform voor de eerste Nederlandstalige publicatie van “Le Livre”, die werd uitgegeven door mfc – michèle didier in Brussel, en die in de boekenwinkel van het museum zal worden verkocht. Tegelijk wordt ook een compilatie gepubliceerd van bestaande versies in het Duits (Walther König, Keulen, 2001), Engels (Printed Matter, Inc, New York, 2004) en Frans (Optica and Musée d’art moderne Grand Duc Jean, Montreal / Luxemburg, 2005).
De tweede installatie door Klaus Scherübel – getiteld Jack Torrance’s All Work and no
Play (Catalogus van het Boek) 2006-2009 – kan worden beschouwd als het meest recente hoofdstuk in een bredere studie en herbeschouwing van de perceptie van de creatieve output van Jack Torrance. We kennen Torrance voornamelijk als het getormenteerde personage (gespeeld door Jack Nicholson) in Kubrick’s ‘The Shining’. In de film is Torrance een schrijver die worstelt met writer’s block, een probleem dat aan de basis zal liggen van een hoogst ongebruikelijke werk, wat wordt ontdekt door zijn vrouw Wendy tijdens de dramatische climax van de film: haar echtgenoot schreef niet de verwachte literaire tekst, maar heeft in de plaats daarvan compulsief tekstbeelden geproduceerd door eindeloos op zijn typemachine het bekende credo “All work and no play makes Jack a dull boy” te herhalen. Elke pagina werd anders geformatteerd om te kunnen refereren aan virtueel alle visuele vormen die een tekst kan aannemen, van een krantenkolom tot concrete poëzie. Deze creatie, die in de film wordt geïnterpreteerd als de uiting van een artistiek falen en het symbool van een psychologische crisis, is in feite – als we rekening houden met een variëteit van artistieke en literaire avant-garde strategieën die kunnen reiken van de Franse dichter Stéphane Mallarmé tot de Belgische artiest Marcel Broodthaers en verder – de productie van een opmerkelijk werk dat een ambitieuze plek inneemt op de grens tussen Conceptuele kunst en een erg visuele vorm van experimenteel schrijven. In de vorm van een digitale diaprojectie refereert Jack Torrance’s All Work and No Play (Catalogus van het Boek) 2006-2009 nu rechtstreeks aan de scène waarin Wendy Torrance de beruchte emotionele klap te verwerken krijgt wanneer ze haar mans pagina’s ontdekt. In de plaats van de dramatische sfeer van het origineel biedt deze nieuwe versie de kijker een afstandelijke blik op de totaliteit van Torrance’s pictorale tekstwerk, dat door de kunstenaar werd gereproduceerd, vervolledigd en geredigeerd.