A game of chess

Marcel Dzama

12 Mar 2011
13 Haz 2011
  • GEM
  • Stadhouderslaan 43, Den Haag

Hij slaapt met een schetsboekje naast zijn bed, zodat hij ‘s ochtends in het schemergebied tussen slaap en waken, meteen zijn dromen kan noteren. Deze notities zijn het uitgangspunt van de fantastische werken die Marcel Dzama (Canada, 1974) maakt. De in New York werkzame Dzama is een veelzijdig kunstenaar die in een sprookjesachtige verbeeldingswereld op lieflijke wijze de meest gruwelijke onderwerpen aan de orde stelt. Hoewel hij in Noord-Amerika en Europa de laatste jaren veel tentoonstellingen gehad, is deze solo in het GEM, museum voor actuele kunst het eerste overzicht in Nederland van zijn diorama’s, tekeningen, sculpturen en schilderijen. Zijn werken bevinden zich in belangrijke collecties als van het MoMa in New York en Tate Modern in Londen.

Enlarge

Diorama - Picture found on GEM website , made by Marcel Dzama , Represented by Richard Heller Gallery

Marcel Dzama werd bekend met zijn verhalende tekeningen die bewoond worden door vleermuizen, marcherende beren, spoken, soldaten en bijvoorbeeld half-bomen en half-mensen. Zijn herkenbare palet bestaat vooral uit natuurlijke kleuren: legergroenen, okerroden en een aards bruin dat hij zelf maakt van ‘root beer’. Zijn achtergronden zijn leeg, zijn figuren die altijd een zekere nostalgie uitstralen, lijken te zweven in de ruimte.

Hij verwijst in zijn werk regelmatig naar de natuur, de in het wild levende dieren en de familieboerderij die hij zich herinnert uit zijn kindertijd. Daarnaast maakt hij veelvuldig gebruik van zijn eigen droombeelden waardoor een link naar het surrealisme snel lijkt gelegd. Maar Dzama refereert ook graag en regelmatig aan andere iconen uit de kunstgeschiedenis en literatuur als Marcel Duchamp, Alexander Calder, James Joyce en Dante.

Spectaculaire diorama’s

Spectaculair zijn zijn diorama’s: een soort ‘kijkdozen’ waarin scènes uiteen zijn gezet die rechtstreeks uit een absurd griezelige film van David Lynch lijken te komen. Ze zijn enerzijds geïnspireerd op de religieuze altaren die Dzama tijdens een reis door Mexico ontdekte, anderzijds op de talloze kijkdozen van de door Dzama bewonderde Amerikaanse kunstenaar en verzamelaar Joseph Cornell (1903 – 1972). Het folkloristische aspect in Dzama’s werk wordt geïllustreerd door zijn keuze om zijn diorama’s te maken in nauwe samenwerking met Mexicaanse werkplaatsen.

In de diorama’s komen alle typische elementen van het werk van Dzama – komische nachtmerrie-achtige landschappen, vroeg twintigste-eeuwse nostalgie en vleermuizen – samen op een indrukwekkende schaal. Zijn grootste diorama, die ook op de tentoonstelling te zien is, On the banks of the red river uit 2008 is gebaseerd op zijn tekening You Gotta Make Room for the New Ones. De mannen met geweren schieten hierin de personages neer, die Dzama vanaf dat moment niet meer wilde tekenen. Zo begrenst hij zijn eigen fantasie en maakt hij plaats voor nieuwe figuren.

Premiere ‘A Game of Chess’

Marcel Dzama maakt ook films en video’s van zijn absurde werelden. Dit doet hij voor zichzelf, maar ook voor popidolen als Bob Dylan en Department of Eagles. Onlangs maakte hij zijn nieuwste film A Game of Chess die in het GEM zijn Europese première zal beleven.

13 maart: Lezing over Marcel Dzama

Op 13 maart vertelt kunstkenner en auteur Alex de Vries over wat hem zo bezig houdt aan het werk van Marcel Dzama. Alex de Vries (1957) is zelfstandig auteur en als hoofd van de masteropleiding Autonome Kunst verbonden aan het Sandberg Instituut in Amsterdam. Daarnaast is hij actief als intendant voor het festivalbeleid in 2011 van de provincie Overijssel en verzorgt hij kunstenaarsgesprekken in Museum De Pont in Tilburg.