Omroep Llink vertoonde recent het programma "Return to Sender". Tv-presentatrice/actrice Katja Schuurman ging naar de armste gebieden van de wereld en zocht naar bijzondere producten, vaak kunstnijverheid, met de bedoeling om die vervolgens te verkopen in Nederland.
Modieuze tassen van Indiase rijstzakken in de schappen van de HEMA, krukjes uit Mongolië en kersthangers uit Brazilië ... Het is te danken aan de stichting 'Return to Sender', die met het televisieprogramma met Katja Schuurman op eigen wijze een bijdrage wil leveren aan armoedebestrijding. De bedoeling was het stimuleren van de lokale economie en het op duurzame wijze verbeteren van de leefomstandigheden van mensen in ontwikkelingsgebieden. Hoe heeft presentatrice Katja Schuurman het programma ervaren? Is de opzet om in Nederland de producten te verkopen levensvatbaar?
Wat is je het meest bijgebleven?
'De enorme veerkracht van mensen. Wat een power! Ik zou het niet op die manier kunnen nadoen. Ik moet dan meteen denken aan die oma in Kenia, die vijf van haar zeven kinderen aan HIV/Aids heeft verloren en nu de verantwoordelijkheid voor de opvoeding van al haar kleinkinderen op zich heeft genomen. Je weet wel, die vrouw die haar sigaret "omgekeerd" rookt, met het mondstuk naar buiten en het sigaretteneind in haar mond om - zoals ze zelf zei - 'maximaal te profiteren van de sigarettenrook'. Ze gaf al die kinderen niet alleen een opvoeding, maar stelde ook alles in het werk om die kinderen tevens een goede opleiding te geven. Zij woonde in de omgeving van Kisumu, waar nu al die onrust is. Het was een heel grappig, stoer wijf. Ik denk geregeld aan haar terug.
Aan wie ik ook vaak terugdenk is Goretti, de vrouw uit de sloppenwijken van Recife, Brazilië. Zij begon in haar huisje met het maken van kersthangers die nu ook in Nederland te koop zijn. Inmiddels werkt er ook een aantal mannen, ondanks dat het heel precies en priegelig werk is, dus absoluut geen mannenwerk. Haar huisje werd te klein en de productie vindt inmiddels ook plaats in zalen van de plaatselijke kerk.'
Ben je projecten tegengekomen die gebruik maakten van microkrediet?
'Veel projecten zouden geweldige baat hebben bij microfinanciering, maar nee, alle projecten die ik heb gezien waren eigen initiatief van mensen. Ze begonnen op eigen houtje dingen te maken en probeerden dat te slijten. De meeste initiatieven waren ook heel klein, een paar waren iets groter. Ik herinner me nog een vrouwtje dat dagelijks in de weer was op een vuilnisbelt in Peru. Tussen al dat vuilnis zocht ze naar plastic voorwerpen. Ze werkte twintig uur per dag en had vier uur tijd om te slapen. Haar man was actief met het maken van wollen truien met een breimachine. Maar die machine was niet van hem. Als die machine - met bijvoorbeeld microkrediet - niet meer gehuurd hoefde te worden, zou dat een geweldige stap vooruit zijn voor dat echtpaar. Soms zie je dat financiële steun vanuit het westen zorgt voor tweespalt en achterdocht. Bijvoorbeeld in Sri Lanka heb je kampen voor de slachtoffers van de burgeroorlog. Steun voor hen is minimaal. Even verderop wonen landgenoten die volop steun krijgen vanwege de Tsunami. dat geeft wel scheve gezichten.'
Gaat het programma door?
'Zeker. De Stichting Return to Sender gaat de komende jaren door. Ik zou bijna zeggen totdat het probleem opgelost is. Het programma Return to Sender is ondersteunend, een manier om aandacht te vragen voor de missie van de stichting. We gaan weer draaien en later dit jaar komt er opnieuw een serie van acht programma's. Het programma trok tusen de 250 duizend en 300 duizend kijkers. Met de kijkers naar de herhalingen erbij was het 350 duizend tot 400 duizend personen. Enerzijds vind ik het een beetje tegenvallen als je ziet hoeveel miljoenen kijkers je trekt met de meest stompzinnige programma's. Maar gezien het tijdstip van uitzending, zaterdagavond om 22.00 uur, vind ik uiteindelijk de score toch niet slecht. Maar natuurlijk had ik graag evenveel kijkers gehad als voor "Sterrenslag in de Sneeuw". We kregen veel reacties, bijvoorbeeld via de site en op straat. Sommigen waren geroerd, anderen waren heel enthousiast. Negatieve reacties heb ik niet gehad. Op straat werd er vaak - in het voorbijgaan - iets tegen me gezegd. Het programma past ook in de bewustwordingstrend die nu gaande is. Ook dit soort reacties kregen we binnen. Vroeger kocht je iets, dat is zó goedkoop, hoe kan dat? Met dit programma zorg je er ook voor dat mensen het verhaal achter een product leren kennen, dat mensen zien hoe een product tot stand gekomen is. En dat als het label fair trade aan een product wordt gekoppeld dit ook betekent dat het product verantwoord is gemaakt. Maar ja, het is tegenwoordig wel een beetje een hype. Het is wat veel, op alles moet je letten.
Hoe werden de producten bij de HEMA verkocht?
'Alles is uitverkocht. We hadden een éénjaarscontract met de HEMA, en zien nu aan het praten over een nieuw driejaarscontract. Het personeel van HEMA was enthousiast, ze vonden het leuke producten. In samenwerking met de producenten gaan we zorgen voor een volgende collectie, deels met nieuwe producten. Duidelijk is dat continuïeit bij ons voorop staat. want als je eenmalig iets doet en je stopt er dan mee, daar heeft niemand iets aan, wij niet en zeker deze kleine ondernemers niet.'
Walter van Teeffelen
www.avantiproductions.nl