Plaatsen van Betekenis
Plaatsen van Betekenis is een initiatief van Menno Heling en Pieter de Nijs en is volgens beiden geboren uit de eigen behoefte aan een innovatieve koppeling van cultuurhistorische informatie aan toeristische c.q. recreatieve informatie. “Plaatsen van Betekenis ontwikkelt een Europees crossmediaal platform voor erfgoedpromotie. We maken in een pilotproject van twee jaar een internationale en meertalige webgids met plaatsen (locaties) die cultuurhistorisch van betekenis zijn. De beschrijvingen, de verhalen en het (audio-)visueel materaal hiervoor verzamelen we met liefhebbers (amateurs-experts) als user generated content. Doel is enerzijds een betere ontsluiting van erfgoedinformatie en anderzijds het vergemakkelijken van het zoeken naar, en het bezoeken en beleven van Plaatsen van Betekenis. Naast de website ontwikkelen we een routeplanner, een reisgidsgenerator (POD) en Apps voor mobiele hardware.”
Innovatie
Volgens De Nijs is innovatie: “het gevolg van out of the box denken, waarbij bestaande technische methoden en applicaties worden gekoppeld aan voorspellend inzicht in sociaal-maatschappelijke en economische ontwikkelingen.” Dit is direct het innovatieve aan Plaatsen van Betekenis: “Wij koppelen en integreren enkele technische applicaties (zoals Layar en POD) aan een bestaand en beproefd model (website met informatie).” Innovatief aan Plaatsen van Betekenis is ook dat de projectleiders geen angst hebben een commerciële denk- en werkwijze in de cultuursector te introduceren. Heling: “Plaatsen van Betekenis wordt deels gedreven door een maatschappelijke visie en deels door de uitdaging om een kostendekkend platform te realiseren. Hierdoor wordt het eindproduct zowel vernieuwend als economisch rendabel.”
Drempelverlagend
De Nijs vertelt dat de projectleiders van Plaatsen van Betekenis zich realiseren dat erfgoedinstellingen ver zijn met het digitaliseren van hun collecties, maar ook dat ze moeite hebben om het (grote) publiek te bereiken. “Wij denken die kloof te kunnen overbruggen. Wij willen de verhalen op het spoor komen over wat er op een bepaalde plek is gebeurd, verhalen die enthousiasme oproepen en het publiek zin geven om die plek zelf te gaan bekijken. Of die verhalen nu verteld worden door professionals of door enthousiaste amateurs-experts. De beschrijvingen, de verhalen en het (audio-)visueel materaal voor Plaatsen van Betekenis worden dus verzameld door liefhebbers (amateurs-experts) als user generated content.”
Schakelmomenten
Heling noemt de daadwerkelijke opzet van het idee als een eerste belangrijk moment: “Op een groot stuk papier hebben we alle termen neergeschreven die we naar aanleiding van de brainstorm hadden ontwikkeld. Vervolgens zijn we daarmee gaan spelen.” De Innovatieregeling, een kans op financiering, was volgens De Nijs voor het project een daaropvolgende belangrijke moment: “het moment dat we ontdekten dat er een subsidieregeling was, bestemd voor innovaties op cultuurgebied – dat gaf een sterke push, omdat we in korte tijd tot concretisering van onze ideeën moesten komen.” Derde cruciale moment volgens De Nijs en Heling was toen Paul Spies van het Amsterdams Historisch Museum even enthousiast bleek over het plan en in de pilotperiode van twee jaar penvoerder van het project wilde worden. “Maar volgens Heling werd de basis voor Plaatsen van Betekenis al veel eerder gelegd “ bijvoorbeeld door het lezen The Travellers Reading Guide”.
Samenwerken
Plaatsen van Betekenis heeft goede ervaringen met het samenwerken met partijen die tot op heden veel van elkaar verschillen, en zoekt ook juist de benadering met onverwachte partners. Heling: “Sectoren die elkaar tot nu toe argwanend bekeken (de erfgoed- en de toeristische sector) worden door Plaatsen van Betekenis gekoppeld. Daarnaast wordt er een verdienmodel ontwikkeld dat voordeling is voor álle betrokken partijen: publiek, instellingen, de toeristische sector en Plaatsen van Betekenis.” Winst dus voor alle partijen. De projectleiders van Plaatsen van Betekenis gaan dan ook niet uit van, zoals De Nijs zelf beschrijft, “een top down benadering waarbij experts vertellen of voorschrijven wat (cultureel) belangrijk en/of interessant en/of wetenswaardig is”. In plaats daarvan wordt er uitgegaan van de kennis en het enthousiasme van het grote publiek.
Het Amsterdams Historisch Museum (AHM) is een partner die dezelfde visie deelt als Plaatsen van Betekenis. Heling: “Het AHM is een droompartner. Het AHM gelooft in het nut van het gebruik van de kennis van het publiek en wil vooroplopen bij het gebruik maken van innovatieve technische applicaties. Maar ook onze technische partners Toxus en WeCross, Beeld en Geluid, het CWI en de VU zijn op hun diverse specialistische terrein geweldige samenwerkingspartners.” De samenwerking met diverse partners die verschillende achtergronden hebben is de basis van een platform als Plaatsen van Betekenis.
Tips
Hoewel Plaatsen van betekenis pas sinds half november 2010 echt uit de startblokken is gekomen, leiden de eerste ervaringen al tot tips voor nieuwe projectleiders: Heling: “In de aanloopfase was het wel belangrijk om concreet naar een deadline te kunnen toewerken. Nu hebben we twee jaar de tijd om ons project te ontwikkelen; dat lijkt heel lang. We zijn nu twee weken bezig en realiseren ons dat het krap zal worden.” Het inzetten van een gestructureerde planning lijkt een schot voor open doel maar is dus zeker noodzakelijk. Daarnaast heeft De Nijs in zijn carrière gemerkt: “hoe belangrijk het is dat je informatie op een enthousiaste manier overbrengt – niet het oplepelen van feitjes is belangrijk, belangrijk is het om objecten en gebouwen leven in te blazen door het vertellen van verhalen en anekdotes.”
Geen samenwerking te gek...?
Alle projectleiders krijgen de vraag: Als je zou moeten samenwerken met … Hoe zien De Nijs en Heling de samenwerking voor zich met ... de Federatie Dierenambulances ? Heling formuleert eerst de wensen van de Federatie Dierenambulances en komt daarna met een mogelijke invulling: “Deze samenwerking zou wel een uitdaging zijn. Allereerst dringt zich de vraag op wat wij voor hen kunnen betekenen. Wat zou een mogelijke vraag van hun kant zijn? Ambulancepersoneel heeft het soms razend druk, soms tijd over; om die tijd zinnig te besteden, zouden we als Plaatsen van Betekenis een App kunnen maken om ambulancepersoneel educatief en inhoudelijk boeiende informatie te leveren.”
Pieter de Nijs heeft twintig jaar ervaring in het overbrengen van cultuurinformatie in diverse vormen: schrijven voor krant, weekbladen en literaire en kunsttijdschriften, gidsen- en educatief werk in diverse hoedanigheden (musea, toeristische sector) en onderwijssituaties (kunst-, literatuur- en theateronderwijs). Menno Heling heeft veel ervaring als uitgever van vakinformatie voor de kunst- en cultuursector en de ontwikkeling van databasegestuurde systemen om informatie te delen met grote groepen mensen. Zijn studie en werk in de VS hebben er in hoge mate toe bijgedragen dat hij in projecten als Plaatsen van Betekenis anders opereert dan de erfgoedsector meestal doet. Dit komt met name tot uiting bij de ontwikkeling van het verdienmodel en de samenwerking met de toeristische sector. “We gaan niet voor niets uit van de vraagkant”.