CKC Digital Art Lab
CKC Digital Art Lab is in een discussie binnen het managementteam in 2007 ontstaan. Ton Sandfort: “Wij beseften dat er steeds meer software beschikbaar kwam met een ondersteunende dan wel vervangende functie voor de maakprocessen binnen onze vrijetijdsopleidingen. En voor ons fysieke podium was het vooral voor jongeren - verreweg onze belangrijkste doelgroep - aantrekkelijke alternatief van YouTube opgekomen. Wij vroegen ons af: moeten wij deze technologie gaan incorporeren, of moeten we ons juist blijven onderscheiden door ons te beperken in hoog kwalitatief, maar uitsluitend fysiek aanbod? Het is goed om in extremen te denken, want dan ga je je al gauw ongemakkelijk voelen bij verkeerde opties.”
In het najaar 2008 zette Sandfort voor het eerst iets op papier. Dat bracht hem in contact met de twee belangrijkste partners. Kenniseconomie en Innovatie van de gemeente Zoetermeer en The Patching Zone met wie hij samen het projectplan opstelde dat in de tweede ronde van de Innovatieregeling gehonoreerd werd. En hoewel de innovatieregeling de grootste subsidiënt is van het project zijn de andere financiers van het project het SNS Reaal Fonds, VSB Fonds en het Fonds 1818. In het project worden niet alleen digitale en analoge processen gefuseerd, maar worden er ook alternatieven voor didactiek en organisatie ontwikkeld. Doel is de deelnamedrempel rigoureus te slechten.
Innovatie is vernieuwen
Voor Sandfort is het helder. Innovatie betekent niks anders dan vernieuwen. Innovatie kan zich in uiteenlopende schaal voltrekken. Van een nieuw product ontwikkelen en in de markt zetten tot het opnieuw uitvinden van de eigen organisatie. Sandfort: “Met het Digital Art Lab beogen wij uiteindelijk dat laatste. Het hele team van CKC, van kunstdocent tot management, is geïnfecteerd met de creatieve kunstenaars geest. Ik denk dat het kunstenaars eigen is om de boel weer te willen uitgummen om het opnieuw te gaan tekenen: mooier en beter dan het was. Het is creative destruction. En wellicht is ook een kenmerk van echte innovatie, dat andere partijen er ook belang in zien en dan samen op willen trekken. De wisselwerking en kruisbestuiving tussen verschillende doelen, ideeën en overtuigingen liggen aan de basis van vernieuwing en innovatie.”
Toegankelijk
De toegankelijkheid van het CKC Digital Art Lab is een belangrijk doel. In het Digital Art Lab gaat het CKC samen met de doelgroep, jonge mensen tussen de 12 en 25 jaar, op zoek naar aantrekkelijke alternatieven voor de vaste programmering, aanmeldingsprocedures, vaste tijden, de meester leerling relatie. Sandfort: “Het Digital Art Lab is dus ook bedoeld voor de ontwikkeling van nieuwe, flexibele vormen voor onze activiteiten. Dus customized en on demand. Het is het CKC duidelijk geworden dat voor de jongeren dingen digitaal tot stand moeten worden gebracht en online gedeeld worden. Uniek is, dat wij het Lab niet naast muziek, dans, theater en beeldende kunst neerzetten, maar er dwars op: Het Lab is dus van alle vier de disciplines.”
Samenwerking
Zoals genoemd zijn Kenniseconomie en Innovatie Zoetermeer en The Patching Zone twee belangrijke partners. Een belangrijke taak is daarnaast weggelegd voor twee adviseurs: Kunstfactor en PLAG. Sandfort: “Speerpunt voor Kunstfactor is het overdraagbaar maken van het Digital Art Lab als model. PLAG is een succesvol Zoetermeers ICT bedrijf en zal zich vooral concentreren op de voor het Lab nieuw te ontwikkelen verdienmodellen. PLAG verwacht op zijn beurt creatieve impulsen uit het Lab mee te nemen.” Het Digital Art Lab is een Research & Development omgeving voor innovatieve vormen van kunsteducatie. Idee is dat deze omgeving jongeren een vrijplaats biedt waar ze hun digitale creativiteit kunnen exploreren. “CKC geeft de ingrediënten aan om het artistieke niveau omhoog te halen en stimuleert zo de uitruil tussen digitale creativiteit van de jongeren en traditionele kunstbeoefening. Er vindt in het Lab een match tussen jongeren en docenten op gelijkwaardige basis plaats; een samenwerking.” reageert Sandford enthousiast.
Schakelmomenten
Het project heeft voor Sandfort sterk duidelijk gemaakt dat je moet letten op kansen, maar ook, dat je om je heen moet ‘roeren’ om kansen op te wekken. Bij de ontwikkeling van het Lab sprak hij er ook overal buiten de organisatie over en strooide beknopte beschrijving van het plan in het rond. Sandfort: “Daarmee gaf ik potentieel belanghebbende partijen de kans om er tegenaan te lopen. Zo kon het gebeuren, dat cultuurambtenaren van de gemeente Zoetermeer het plan noemden bij hun collega’s van ‘Kenniseconomie en Innovatie Zoetermeer’ (KIZ). En daardoor kwam ik in contact met onze belangrijke partner The Patching Zone (PZ).” Daarnaast was een al geplande verbouwing binnen het pand in verband te brengen met het plan, en kon het CKC Digital Art Lab geplaatst worden in een prachtige ruimte, direct tegenover de ingang en zelfs letterlijk drempelloos. In januari 2009 kwam er een versnelling in het project toen de eerste bijeenkomst met de partners KIZ en PZ volgens Sandfort op visie “verrassend klikte”. Sandfort: “Ik kan aardig wat met Excel, maar verder ben ik zelf een digibeet. Dus vroeg ik mij steeds af of mijn ideeën überhaupt realistisch waren en of ik ze begrijpelijk over het voetlicht bracht. Later bleek wel, dat we de neiging hadden om onze vergezichten steeds verder te leggen. We hebben elkaar moeten dwingen om ook concreet te worden.”
Tips
Sandfort heeft met het CKC Digital Art Lab project ervaren dat de start van het project wel erg kort op het moment volgde waarop de financiering rondkwam. Omdat het project parallel aan het schooljaar moest lopen, en dus 1 september moest beginnen, gaf dit flinke druk op het project. “Ik hoorde op mijn vakantieadres, geheel onverwacht, dat het laatste stuk van de financiering rond was. Daar hadden we niet meer op gehoopt. Dus hadden we nauwelijks tijd voor een aanloop op de start. Als gevolg daarvan hebben we tot en met oktober wel heel erg hard moeten rennen. Vooral de interne en externe communicatie heeft daaronder geleden.” Sinds Sandfort met het project is begonnen is hij nog meer contacten gaan leggen met zijn omgeving. “Ik ben er nog meer van overtuigd geraakt: Denk niet dat je in je eentje grote slagen kunt maken. Zoek samenwerking met anderen.”
Geen samenwerking te gek...?
Alle projectleiders krijgen de vraag: Als je zou moeten samenwerken met … Hoe zie Ton Sandfort de samenwerking voor zich met ... een groot aannemersbedrijf in Zoetermeer? CKC is hard op zoek naar commerciële partners. Sandfort benadrukt dat het daarbij niet per se gaat om het zoeken van financiële draagkracht. Het gaat juist om het vinden van een gemeenschappelijke waarde en het inspireren en leren van elkaar. “Bedrijven realiseren zich dat het culturele aanbod de aantrekkelijkheid van het vestigingsklimaat versterkt en bepaalt. Daarnaast hebben bedrijven behoefte aan innovatie. Het denken in bijvoorbeeld productie en efficiency wordt verrijkt door het denken in creatie en inspiratie, je bent voor elkaar niet alleen een tegenpool, maar ook een sparringpartner, je innoveert elkaar en jezelf.” Het samenwerken met onbekende partners is volgens Sandfort dus het zoeken naar een gelijkwaardig podium. Je moet samen zoeken naar een stabiel startpunt om dat daarna als springplank te gebruiken voor de toekomst. Sandfort: “Eerste stap zou zijn de waarden te definiëren die zowel voor ons als voor deze partner(s) van cruciale betekenis zijn. Omdat wij tot nu toe altijd zijn uitgegaan van onze eigen criteria, worden we gedwongen om onze visie, missie en waarden op de helling te zetten. Eigenlijk komt het erop neer dat we onszelf opnieuw moeten uitvinden.”
Ton Sandfort is opgeleid als beeldend kunstenaar (Rietveld en Rijksacademie), maar al snel na de academie (1979) terechtgekomen in wat nu de kunsteducatiebranche wordt genoemd. Ton heeft altijd in een managementfunctie gefunctioneerd en heeft het bestaan van organisaties in de kunst- en cultuursector nooit vanzelfsprekend gevonden. “Ik vond het altijd jammer, dat de economische waarde van ons product door overheidssubsidie niet tot uitdrukking kon komen. Ik pakte de dingen graag een beetje ‘commercieel’ aan.” Na een business course (MBA, Rochester/Nijenrode) eind jaren negentig is hij in 2002 directeur van het Centrum voor Kunst en Cultuur in Zoetermeer geworden.