Erfgoed van de medische wetenschap
De tentoonstelling verbeeldt de zoektocht van de mens naar de werking van zijn lichaam aan de hand van boeken, prenten, preparaten en modellen uit de medische collecties van de UvA. In 1855 gaf de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering van de Geneeskunst (KNMG) haar bibliotheek in bruikleen aan de Universiteit van Amsterdam. Deze internationale topcollectie, in beheer bij de Bijzondere Collecties, trekt talrijke onderzoekers uit binnen- en buitenland. Daarnaast bezit de Universiteit van Amsterdam belangrijke, vaak eeuwenoude anatomische preparaten en modellen. Deze zijn ondergebracht in Museum Vrolik in het Academisch Medisch Centrum.
Kroon der schepping of machine?
Met anatomisch onderzoek probeerde men met eigen ogen te ontdekken hoe het lichaam gebouwd was en functioneerde. Maar men hoopte er ook antwoorden mee te vinden op diepere kwesties: het bewijs dat het lichaam een perfecte schepping van God was of een ingenieuze machine. Vanaf de late middeleeuwen werd het lichaam weergegeven in anatomische atlassen. Een prachtig voorbeeld in de tentoonstelling is Andreas Vesalius’ De humani corporis fabrica uit 1543. Vanaf de zeventiende eeuw zijn anatomen in staat om van de lichamen die ze ontleedden delen op sterk water te bewaren voor onderzoek en onderwijs. Modellen maakten aanschouwelijk wat in het echte lichaam soms moeilijk te herkennen is.
Hersenen met opgespoten bloedvaten
Hersenen met opgespoten bloedvaten. Collectie Museum Vrolik AMC. Foto: Hans van den Boogaard
Verbeelding, ontleding, interpretatie
Aan de hand van dit bijzondere materiaal stelt de tentoonstelling de vraag centraal die de mens van oudsher heeft beziggehouden: wat betekent het om mens te zijn? Deze vraag wordt uitgewerkt in drie thema’s. De Verbeelding toont hoe men door de eeuwen heen het menselijk lichaam op tekeningen en in diverse grafische technieken heeft weergegeven. De Ontleding laat aan de hand van preparaten en modellen uit Museum Vrolik zien hoe artsen door te snijden in echte lichamen hun anatomische kennis vergroten.
Tot slot kijkt de Interpretatie naar de minder tastbare aspecten van deze kennis. Want anatomie is ook een zoektocht naar de relatie tussen lichaam en geest, naar de zetel van de ziel en naar de goddelijkheid én maakbaarheid van de mens.
Museum Vrolik
Van 1 augustus tot 1 mei is Museum Vrolik in het AMC gesloten vanwege een verbouwing en herinrichting. De tentoonstelling De ontdekking van de mens. Anatomie verbeeld biedt dé mogelijkheid om een selectie van de rijke anatomische collectie toch te bezichtigen.