De aarde als een zelfregulerend systeem, een organisme op planetair niveau met de bijbehorende negatieve feedbackloops (een te harde voorwaartse kracht wordt geneutraliseerd door een tegenreactie). Niet simpelweg een aardkorst waarop de miertjes en mensen het spel der evolutie spelen maar alles en iedereen vecht mee voor een plek in het systeem. Paradoxaal genoeg zal de gedeelde strijd bijdragen aan homeostasis: balans tussen álle losse fysiologische elementen op álle niveaus. Ik moet hierbij denken aan die verschrikkelijke groepsopdracht dat je in cirkel moet gaan staan, met je ruggen naar elkaar toe, en vervolgens allemaal tegelijkertijd gaat zitten… Iedereen is zo in z’n eentje lekker aan het zitten maar toch leunen alle personen op elkaar, prachtig.
Nou, dit is dus mooi niet het geval in de echte wereld volgens James Lovelock.
Er. Is. Geen. Balans. De negatieve feedbackloops die moeten zorgen dat homeostasis behouden wordt, hebben plaats gemaakt voor positieve feedback loops. Laat die term je niet misleiden. Want in plaats van leunen op je buurman, krijg je een extra duw richting de vloer. Al het kwalijks wat wij mensen veroorzaken wordt nu vergroot en versterkt maar het systeem slaat terug! Klaar met egoïstisch in eentje lekker zitten te zitten.
In The Revenge of Gaia legt Lovelock uit waarom de Aarde terugvecht. Om de planetaire balans, homeostasis, terug te winnen moet de destructieve kracht tegengegaan worden: de uitstoters, de vernietigers, de uitbuiters. Gaia zal ons niet langer welkom heten.
Om de aarde bewoonbaar te houden komt de wetenschapper met maatregelen: democratie moet misschien maar even ‘on hold’; nucleaire energie moet fossiele brandstoffen alsook duurzame alternatieven vervangen (beide voeren een lobby die de gevaren van nucleaire energie overdrijven, aldus Lovelock); met behulp van globale geoengeneeringsprojecten, zoals oceaanbrede algenbemesting, kunnen we onze eigen negatieve feedbackloop construeren! Lovelockes meest recente hoopvolle toekomstvoorspelling is de goedaardige superintelligentie. Hij stelt dat de machines die de aarde het aankomende tijdperk zullen bewonen, zich bewust zullen zijn dat bij een uitgebalanceerd organisch leven op aarde een bepaalde maximale temperatuur hoort. Het Antropoceen is zodoende alweer bijna voorbij en het Novacene staat op het punt om geactiveerd te worden.
Keihard onafhankelijk natuurwetenschappelijk onderzoek en vergaande controversiële experimenten - een stimulerend vertrekpunt voor de artistieke praktijk. Hoe zou zo’n (goedaardige) superintelligentie eruit zien en wat zouden de motivaties van cyborgs zijn om de wereld te behouden? Schrijf eens een lekkere Cli-Fi thriller! Niet klaar voor toekomst? Dan is het de hoogste tijd om negatieve feedbackloops vorm te geven om de destructieve en vervuilende effecten die Gaia bespelen een halt toe te roepen. Klaar voor het Novacene? Dan is het allicht een idee om de uitvaart van de mens te gaan plannen.