Paul Groot

Yariv Alter Fin

Yariv Alter Fin, geboren 1968, is afgelopen week in zijn geboortestad Tel-Aviv overleden. Zijn vrienden hadden deze onverwachte dood niet verwacht, hoewel Yariv zeker geen optimistische kijk op het leven had.

Vergroot

Burn, Yariv Alter Fin - Mediamatic Outdoor Projections 2004 Burn, Yariv Alter Fin

In zijn te korte leven werkte hij als kunstenaar en als programmeur mee aan een aantal Mediamatic-on-line poducties. Meer dan vijftien jaar geleden kwam Yariv uit Israel naar Nederland om de legerdienst te ontvluchten. Hij studeerde aan de Rietveld Academie in Amsterdam, later werd hij docent aan het aan de Rietveld verbonden Sandberginstituut. De digitale media hadden zijn grootste liefde, en zijn artistieke signatuur lijkt dan ook vooral verbonden met het door Tim Berners-Lee ontwikkelde World Wibe Web. Hij behoorde tot die de vroege generatie artistiekelingen die in dat medium investeerde en als web-kunstenaars de cultuur van het Web in het eerste decennium vorm hebben gegeven. De resultaten van hun artistieke experimentele onderzoek vormt nu de basis waarvan het volwassen, maar veel te gestileerde Web 2.0 gebruik maakt. Yariv was zo ongeveer in z'n eentje een YouTube avant-la-lettre.

Hij was een rusteloze zoeker, een reiziger in de geest en over de aardbol, onlangs was hij nog voor een paar maanden verboNden aan de kunstacademie in Xiamen in China. Yariv ging ook regelmatig naar Israël, dat hem ondanks zijn "vlucht" bleef trekken. Hij bleef zijn Tel-Aviv trouw, zo zelfs dat de in opbouw zijnde muur tussen Israël en Palestina zijn instemming had. Voor een dienstweigeraar lijkt dat toch een heftige opinie, zeker als hij je dat vertelt op de Amsterdamse Nieuwmarkt, zo ongeveer op de grens van wat vroeger de jodenbuurt werd genoemd. Zo'n plek waarbij je op oude foto's uit de Tweede Wereldoorlog altijd bordjes ziet met "Verboden voor Joden". Of hij die foto's kende?, vroeg ik hem. Maar een antwoord heeft hij toen niet gegeven, hij zat alweer in een andere versnelling, in een andere richting met zijn aandacht.

Lang nadat je afscheid van hem genomen had hoorde je hem nog praten. Hij sprak een Nederlands met een specifieke tongval die hij misschien van zijn moeder had overgenomen, een vrouw die in zijn werk altijd aanwezig leek. Geen provinciaals Nederlandse klanken, maar ook niet een of andere Europese, Indonesische of Surinaamse toon, al evenin iets Hebreeuws, het was helemaal Yariv. Er klonk een eeuwenoude geschiedenis in door van ideeën, gevoelens en tradities die alleen hij alleen scheen te kennen. En die hem bezielde en hem op de hielen zat. Dat was zo ontroerend aan hem, alsof hij een eigen wereld bewoonde met een bezieling die alleen sommige romanpersonnages van Saul Bellow, Meir Shalev of Jorge Luis Borges ook kennen. Maar dan persoonlijker en tegelijk veel mythischer. Ontoegangelijk voor ons, alsof hij zich zo tegen teveel inmenging van de buitenwereld kon beschermen.

Yariv en Mediamatic hadden ooit samen een baby. Dat kwam zo, Yariv had een clip van een minuut of wat gemaakt van de baby van een vriendenpaar voor zijn bijdrage aan Airbag (1995), een Mediamatic cd-Rom waarop je veel andere filmpjes van hem terug vindt die later in uitgebreide vorm op zijn eigen site zullen verschijnen. En dit babyfilmpje was zo populair, dat het al snel de icoon werd van het hele project. Je kon deze toch al levendige en lekker kirrende baby extra in beweging zetten door haar met je muis in alle richtingen te sturen. Een verslavende geste...

Al zijn werk is even exuberant als beheerst, maar geen zo verontrustend als [v]deo:an UnCommercial. Alles is heel eenvoudig: rechts een stoeltje tegen een muur vol graffiti, en links een winkelwagentje met monitor en luidspraker. Dan komt Yariv op, gaat op de stoel zitten en neemt de winkelwagen met de tv-monitor met een draaiende losse poppenkop erop, bij de hand. In een mooi grof tempo begint hij het wagentje, als was het een kinderwagen te wiegen, heen en weer, van links naar rechts. Onderwijl raakt die draaiende poppenkop pas goed op gang en voor je het beseft schiet de kop uit de wagen naar voren. Dan begint een sprankelende performance. De razende poppenkop laat plotseling haar binnenste zien, een wervelend draaiende wereldbol in de eigen
draaiende kop, en dan een witte wolkenpracht op blauwe lucht.

Het is een scene die je nooit vergeet, die je blijft achtervolgen en die tot nu toe zijn geheimen nog niet heeft prijsgegeven. In een eerstdaags te verschijnen uitgave van het Sandberginstituut wordt dat korte clipje een artistiek hoogtepunt van de jaren negentig genoemd. Jammergenoeg kunnen we Yariv niet meer naar zijn reactie vragen op die kwalificatie. En hem evenmin nu eens uitputtend doorzagen over al de dingen die zijn kinderwagen eigenlijk verbergt.

Veel van wat nu nog rest van Yariv is te vinden op zijn Internetsite: www.altfin.com. Wie het aandurft vindt daar van alles terug waar hij mee bezig was, en dat was altijd onrustig veel. Hij was voortdurend op weg naar nieuwe opdrachten, alsof hij zo de echte confrontatie met zichzelf uit de weg wilde gaan. Want hij mag dan altijd zichzelf van alle kanten in zijn werk betrokken hebben, hij wist zelf heus wel dat er blinde vlekken genoeg overbleven. Telkens als ik hem sprak wilde ik hem daarover steeds weer aan zijn jasje trekken, maar kennelijk had ik er de moed niet voor. Toch had ik de hoop nog niet opgegeven dat hij ooit zichzelf stevig onder handen zou nemen en ons daar artistiek bericht van zou doen.

Het bericht van zijn dood heeft alle hoop definitief om zeep geholpen.
Maar er is een troost. Overal en altijd was hij in de weer met studenten, hij moet er tientallen hebben begeleid, en er moeten dus tientallen zijn die door zijn onweerstaanbare enthousiasme zijn beinvloed en iets van zijn persoonlijkheid hebben meegenomen. Zo is het wel zeker dat niet alleen op het virtuele domein van Berner-Lee's World Wide Web, maar ook op onverwachte plekken op de aarde zelf, plotseling vertakkingen van Yariv's vuur op zullen gloeien die hem duidelijk zullen maken dat we hem nooit zullen vergeten.

Tenminste als hij daarboven de tijd ervoor wil nemen om even omlaag te blikken.