Die karaktertrek resulteerde in de oprichting van een imposant aantal platformen en netwerken waarbij de ontwikkeling en het promoten van design voorop staat. Gerbrand Bas is directeur van Designlink, Nederlands enige design ketenorganisatie, hij is bestuurslid van het Design Management Netwerk en samen met Rob Huisman (BNO) is hij momenteel bezig om de hele creatieve industrie van Nederland te verenigen in één federatie; de Federatie Dutch Creative Industries. Daarnaast is hij ook initiatiefnemer van het programma Creativity in Business in Pakhuis de Zwijger. Op dinsdag 25 mei vind de tweede editie plaats van deze live talkshow over de zakelijkheid van creativiteit. We stelden hem alvast een paar vragen.
Je hebt twintig jaar gewerkt als industrieel vormgever bij Holland Processing. In die twintig jaar heb je vast ontzettend veel projecten gedaan. Is er één die eruit springt?
'Ja, dat was nota bene een van onze eerste projecten voor het GVB. De trams op het Centraal Station stopten allemaal op een eigen halte. De toenemende verkeersdruk maakte een veel flexibeler systeem noodzakelijk. Wij mochten het vervoerbedrijf daarbij adviseren. Eigenlijk best eervol en ook wel moedig van het GVB om met zo’n jong bureau in zee te gaan. Het resultaat, een dynamisch vervoersinformatiesysteem, heeft jarenlang naar grote tevredenheid van zowel reizigers als vervoersbedrijf gefunctioneerd. En dat was niet omdat we onze oren hebben laten hangen naar de ideeën van onze opdrachtgever. Zij vonden dat het moest zoals op Schiphol.'
Je bent betrokken bij het Design Management Netwerk, een organisatie die promoot dat design een maximale rol krijgt bij het realiseren van de ondernemingsdoelstellingen van opdrachtgevers. Valt er veel te leren voor de designmanagers bij bedrijven?
'Dat is ongetwijfeld het geval, maar het gaat DMN in de eerste plaats om het omgekeerde. Er is nog zoveel onbekendheid over de kracht van design dat er een discipline noodzakelijk is om, in dat in de eerste plaats duidelijk te maken en in de tweede plaats die kracht op een goede manier in te kunnen zetten. Als je als opdrachtgever de beschikking hebt over de juiste kennis en de goede tools is de beloning groot. Zonder goede opdrachtgevers geen goed resultaat, elke ontwerper weet dat, maar niet elke opdrachtgever is zich daarvan bewust. Opdrachtgeven is een vak.'
Creativity in Business is een serie talkshows die de zakelijke kant bekijkt van creatief ondernemen. Nu staat de creatieve ondernemer over het algemeen niet bekend als zakelijk genie. Wat is jouw ervaring met de zakelijke talenten van creatieven?
'Daar kan je op twee manieren tegen aan kijken. Op de, laat ik zeggen, traditionele manier: hoe verdien ik zo veel mogelijk geld in een zo kort mogelijke tijd, of: hoe haal ik zoveel mogelijk voldoening uit waar ik mee bezig ben. Het zakelijk talent van de meeste creatieven afgemeten tegen de eerste maatstaf laat inderdaad nog al te wensen over. Ik ken er tamelijk veel die vroeg of laat hun zakelijk succes inleveren voor de meer duurzame vorm van succes, de voldoening van de schepper. En als je het zo bekijkt dan denk ik, maar dat is nauwelijks te meten en dus moeilijk te bewijzen, dat de meeste creatieven ongelooflijk succesvol zijn. Er wordt wel eens beweerd dat de kunstenaar, lees creatief, moet lijden om succesvol te kunnen zijn. Dat hoop ik niet. Aan de andere kant wordt er juist door creatieven wel weer heel erg schutterig gedaan over de zakelijke kant van hun vak. Alles heeft een prijs, ook creativiteit. Als niemand de dagwaarde kent van creativiteit zal er nooit een gezonde markt voor creatieve dienstverlening ontstaan. Ik hoop dat de talkshows kunnen bijdragen aan het bespreekbaar maken van de waarde van creativiteit!'
Wanneer was je voor het laatst verrast over een origineel businessmodel of nieuwe manier van samenwerking?
'Ik ben bijna wekelijks verrast maar recent zie ik een aantal voorbeelden van ontwerpers die design op een andere spannende bijna ‘metamanier’ niet alleen exploreren maar ook exploiteren. Kijk bijvoorbeeld naar Ed Annink van Ontwerpwerk met zijn meerjarige Design Den Haag project of IDEA2011 van onder andere Designpolitie. Maar de case van citizenM, onderwerp van de vorige talkshow mag er zijn. Met vier partners in een open samenwerking het hotel opnieuw uitvinden! Doorbraakinnovaties kunnen alleen nog op die manier worden gerealiseerd. Superbelangrijke leerstof dus.'
Tijdens de tweede aflevering van Creativity in Business zijn ProRail, Flex/the INNOVATIONLAB en Millford en Royal VKB te gast. Wat vind je zo goed aan hun businesscases?
'RoyalVKB heeft zich als bedrijf opnieuw uitgevonden. Van een eeuwenoud bedrijf naar hyperhip designlabel. In een paar jaar tijd en uitsluitend met behulp van design. Met een spectaculair resultaat en dan ook nog eens en op een elegante manier! Wat wil je als designaddict nog meer? Flex en Millford laten zien dat je op een buitengewoon succesvolle manier als ‘hard core’ designbureau en een veel meer marketinggericht ontwerpbureau jarenlang goed kan samenwerken en veel voor je klanten kan betekenen zonder dat je meteen één hoeft te worden. En ProRail bewijst dat onder druk alles vloeibaar wordt, zelfs de rigide Europese aanbestedingswetgeving. Lijkt me heel spannend!'
Je hebt aan de wieg gestaan van onder andere de BNO, het magazine Items en nu ben je samen met Rob Huisman (directeur BNO) bezig de hele creatieve industrie te vangen in één organisatie: de Federatie Dutch Creative Industries. Kennelijk voel je een enorme behoefte om platformen op te richten. Waar komt dat vandaan en wat wil je bereiken met de Federatie Dutch Creative Industries?
'Dat van die paraplu’s en koepels heb je goed gezien. Een beetje een gevoelig punt ook wel. Ik weet precies waarom. Luiheid? Ik denk altijd dat veel van die zaken die van belang zijn toch echt beter gediend zijn met een wat grotere slagkracht. Samen sterk, de coöperatieve gedachte. Veel initiatieven in mijn wereld zijn te groot voor het servet maar te klein voor het tafellaken. Dan kijk ik wel eens jaloers naar organisaties zoals VNO/NCW en FME. Niet supersexy maar ze hebben wel invloed en bepalen wel de agenda’s, ook die van de politiek. Dat is ook meteen een van de redenen van de oprichting van onze creatieve koepel. We zijn zo langzamerhand uitgegroeid tot een bedrijfstak van betekenis. We kunnen eenvoudig niet langer met onze handen op de rug aan de zijlijn blijven staan. We hebben bovendien de neiging om te denken dat we ‘anders’ zijn. Anders dan boeren, baggeraars of organisatieadviseurs. Ik denk dat het reuze meevalt. Maar zo lang we ons profileren met creatieve wartaal en een onwaarschijnlijke variëteit aan meningen en meninkjes hebben we nog wel een slag te maken. En dat is meteen een ander belangrijk issue. Voor een goed onderbouwde mening is kennis nodig, meer kennis dan nu beschikbaar is. En die kennis moet hanteerbaar gemaakt worden. Daarvoor is iets nodig wat er nu niet is. Een Creative Council, geef het maar een naam, staat dan ook hoog op het verlanglijstje van de Federatie.'
