Gevolg van dit alles is echter wel dat er dus steeds meer voedsel wordt weggegooid dat in principe consumabel is. Mensen durven niet meer op hun neus en ogen te vertrouwen, hoewel moeder natuur ons met een goede "radar" heeft uitgerust. Ik wil dan ook een pleidooi maken van de herinvoering van het gezonde boerenverstand. Voordat je iets weggooit, maar eigenlijk natuurlijk al voordat je het gaat eten, moet je je waren "keuren". Het is niet per se zo dat een produkt dat nog binnen de uiterste consumptiedatum valt, veilig is. Evenmin hoeft een verlopen THT te betekenen dat het niet meer eetbaar is.
Ik zal twee voorbeelden geven.
Iemand koopt een pak melk, rekent af, en loopt er mee de supermarkt uit. Het produkt wordt nu niet meer gekoeld. Voor ieder uur buiten de koeling gaat er een dag van je THT af. Zo kan het gebeuren dat je melk al bedorven is voor einde THT. Tevens spelen andere factoren een rol: hoe schoon is je koelkast en hoe koud is 'ie eigenlijk? Drinkt de persoon in kwestie ook melk zo uit het pak? Dit zijn bederf-versnellende factoren.
Iemand koopt een pak yoghurt, zet het in de koelkast en vergeet het vervolgens twee weken. De THT geeft dan aan dat het produkt over datum is. Afgesloten verpakkingen yoghurt kunnen echter, mits goed gekoeld, soms maandenlang goed blijven. Zo wordt voor consumptie geschikt voedsel dus weggegooid.
Met andere woorden: hoe "heilig" is nou die THT? Van een medewerker van een groot vleesverwerkend bedrijf - zij leveren onder andere vleeswaren aan HEMA - hoorde ik het volgende. De afnemer, in dit geval dus de HEMA, bepaalt de THT!!! Natuurlijk komt deze uiterste consumptiedatum tot stand in overleg tussen HEMA en producent. Immers, de marges voor bijvoorbeeld microbieel kiemgetal (een waarde die aangeeft hoeveel bacteriën van een bepaalde soort in een produkt mag voorkomen) mogen niet overschreden worden voor einde THT. Dit schrijft de warenwet voor. Maar dit betekent niet automatisch dat die waarden bereikt zijn op het moment van THT! De overgrote meerderheid van ons schijnt echter te denken van wel. Better safe than sorry. Exit het pak yoghurt.
Hier raken we de kern van de kwestie. Lees maar : tenMINSTE houdbaar tot - is het woord achter deze afkorting. Deze norm garandeert dat een produkt, mits goed bewaard, in ieder geval tot die datum voedsel-veilig is. Er staat echter niet: ten HOOGSTE houdbaar tot. Het produkt kan nog wel degelijk consumabel zijn! Dit is het bewustzijn dat de ODE moet gaan kweken, in ieder geval wat betreft de technische kant van het verhaal.
Er zijn echter ook andere overwegingen. De morele: onze vrijheid van consumptie leidt ook tot vrijheid van overconsumptie. Mensen halen te veel in huis, krijgen het niet op tijd op, en gooien het weg. Aan de producentenkant wordt voedsel soms vernietigd, "doorgedraaid" als de markt er geen goede prijs voor wil betalen. Dit zijn op zijn minst kwalijke, zo niet criminele praktijken. Hoe leg je een boer in Afrika uit dat hij zijn komkommers niet in Europa kan verkopen omdat de helft van de produktiekosten betaald wordt met EU-subsidies, etc, etc... Overproduktie wordt zo gestimuleerd en zelfs gesubsidieerd.
Wat kunnen wij als consumenten in de meest letterlijke zin van het woord hier aan doen? Allereerst: gebruik je ogen en neus en mond. De natuur heeft ons uitgerust met een instinct om voedselbederf te herkennen. Als een produkt niet lekker ruikt, verkleurd is, of schimmelvorming vertoont, dan weet je diep van binnen dat je het niet moet eten. Maar een appel die een paar rotte plekjes heeft is vaak nog prima te eten als je die plekjes wegsnijdt. Wees selectief. Ten tweede: vergroot je warenkennis. Als je een pot bruine bonen in je kast vindt die een jaar over datum is, maak hem dan ook eens open en ruik, proef en zie hoe het produkt er aan toe is, en durf een beslissing voor jezelf te maken in plaats van het ongezien weg te gooien. Ten derde: koop niet meer dan je nodig denkt te hebben. Dit vereist planning. Bedenk dus eerst wat je wilt gaan eten de komende dagen, maak een lijst en hou je hieraan. Je zal zien dat je koelkast een stuk netter wordt.
Ten slotte: Whatever happened to good old-fashioned "KLIEKJES"? We leven in een periode waarin we ons voor het eerst in lange tijd geconfronteerd zien met wereldwijd stijgende voedselprijzen. Ik wil pleiten voor een meer bewuste omgang met ons dagelijks eten. Besef dat er significante hoeveelheden aardolie, water en ruimte verbruikt worden om ons voedsel te produceren. We zouden wel eens wat dankbaarder mogen zijn voor de overvloed die ons ten deel valt. Laten we die niet ook nog eens verspillen...