Paul Groot

De nefesh in de talkpoeder

Over een performance van Nezaket Ekici in Mediamatic Supermarkt

De geschiedenis van de artistieke performances kent een lange traditie aan ingrediënten en hulpmiddelen, maar talk- en/of baby-poeder werd naar mijn weten nog niet eerder gebruikt.

Vergroot

Performance Nezaket Ekici in Mediamatic Supermarkt -

Vergroot

Performance Nezaket Ekici in Mediamatic Supermarkt 1 -

Nu ja, misschien was er ooit ergens een kunstenaar die net moeder was geworden die vanuit haar peilloze vreugde meende met de baby iets leuks te moeten doen. Zoals toen eerder dit jaar prinses Maxima in een publiek optreden haar dochter Amalia door middel van een wat studentikoze Prins Willem-Alexander aan de pers presenteerde. En indien dat zo was, dan was daar het talkpoeder in ieder geval toch bijzaak. Maar hier in de performance van Nezaket Ekici stond talkpoeder centraal, of beter het gedrag van talkpoeder. In een bijna twee uur durende performance had ze zich de taak gesteld een op een tafel dik uitgestrooide laag poeder langzaam maar zeker, stukje bij beetje, de ruimte in te blazen. In een even hilarische als ernstig stemmende seance (of liever: exercitie) slaagde ze erin een grote hoeveelheid poeder de ruimte in te blazen.

Vergroot

Performance Nezaket Ekici in Mediamatic Supermarkt 2 -

Het was niet de eerste maal dat Ekici deze specifieke performance deed, maar voor Amsterdam was het een première. De documentatie van een eerdere opvoering in Berlijn riep een beeld op van een kraakfestijnachtige formule, een beeld van een sterk romantisch-artistieke sfeer, met mooi uitgebleekte foto's die zowaar iets horror-achtigs suggereerden. Een foute indruk dus, want wie binnenkwam stuitte hier in Amsterdam op een geheel andere sfeer. De betrekkelijk kleine ruimte van Mediamatic Supermarkt had eerder een klinische dan een romantische toon. Een in vergelijking met Berlijn veel strenger vormgegeven, geimproviseerde tafel, volgestrooid met iets dat getuige de indringende geur wel talkpoeder moest zijn. Op de tafel een in witte 'toga' uitgeruste Nezaket Ekici die daar als een snuivende, blazende, heftig ademende gestalte het witte goedje van de tafel de ruimte in verplaatste. Ja, ze was wit gekleed, maar waar deed ze vooral aan denken? Niet helemaal aan een gekooide, briesende leeuw die naar vrijheid zocht, niet helemaal ook aan een slang die zijn prooi belaagde, niet aan een juist uit zijn graf tot leven gekomen Christus, niet ook helemaal aan een patiënte in een experimenteel ziekenhuisdrama, maar wel aan die allemaal een beetje, en ook aan meer. Terwijl Ekici toch niets anders deed dan de tafel schoonblazen en de talkpoeder over de ruimte verspreiden. Maar toch, dit alles kreeg hier door de indringende geur van het poeder en ook nog eens door de witte dracht van Nezaket Ekici, een bijna hygiënisch-ruimtelijke karakter.

Vergroot

Performance Nezaket Ekici in Mediamatic Supermarkt 3 -

Bijna twee uur later stopte Ekici haar performance, duidelijk zichtbaar vermoeid van de bijna ondraaglijke fysieke inspanning van de haar zelf gestelde opdracht. Maar ze recupereerde snel, want ze kan tegen een stootje: Nezaket Ekici maakte kort geleden furore toen ze, gekleed in de traditionele kleding van een meisje van het Turkse platteland, met hoofdoekje, een hoelahoep-performance deed. Een heel uitdagend en aangrijpend gebeuren, uitgevoerd op de Salon van Mediamatic Supermarkt, waarbij ze, terwijl je bij iedereen in het publiek de plaatsvervangende ademnood op het gezicht kon aflezen, zonder blikken of blozen de hoelahoep niet om haar middel, maar om haar nek liet draaien! Nog verbazingwekkender was wel dat die hoepel op een of andere manier heel precieze politieke echo's kreeg. Alsof ze door haar sterk traditionele achtergrond in de westers artistieke performance binnnen te loodsen, ze de mogelijke toetreding van Turkije tot de EU becommentarieerde. Met een onstuitbaar zelfbewustzijn kwam ze de westerse performance-traditie binnen en gaf zo ongeveer iedereen het nakijken. Nu ja, echt westers was deze traditie eigenlijk nooit, want een van de grootste namen in deze sfeer was nu net altijd Marina Abramovic, van Joegoslavische afkomst. Dat ze een leraar van Ekici is verwondert dus niet; maar dat je in deze traditie nog zo'n sterk signaal af kunt geven op sterk regionale grondslag moet ook Abramovic verrukt hebben.

Vergroot

Performance Nezaket Ekici in Mediamatic Supermarkt 4 -

En inderdaad, je kon niet om de vraag heen: hoe groot is het Abramovic -gehalte in de talkpoeder-blaasperformance? Natuurlijk zou je de vormgeving van deze fysieke prestatie kunnen verbinden met een bepaalde traditie, zou je het als een hommage kunnen zien aan de legende die Abramovic belichaamt. Of refereert Nezaket Ekici niet aan die legendarische performance van Abramovic & Ulay, die stilzwijgende zitsessies aan een met goud beklede tafel, in de jaren tachtig op verschillende plekken ter wereld uitgevoerd?

Vergroot

Performance Nezaket Ekici in Mediamatic Supermarkt 5 -