De lokatie was met zorg gekozen. De Vooruit in Gent is een ‘volkshuis’, in 1912 gesticht vanuit de arbeidersbeweging. Een enorme wandschildering uit die vroege jaren getuigt van geloof in verheffing van de arbeider: Muzen gewapend met timmermansgereedschap verschijnen temidden van krantenlezende mannen in werkplunje.
In deze omgeving presenteerde Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugdwerk, Sport en Brussel, op 20 februari 2006 het Vlaams Actieplan Interculturalisering van, voor en door Cultuur, Jeugdwerk en Sport. In zijn toespraak refereerde Anciaux aan het geloof ‘in de toekomst, in de maakbaarheid van het straks’ van de toenmalige progressieven. ‘De Vooruit gaf letterlijk en figuurlijk een ruimte voor de culturele ontwikkeling van arbeiders, maar eigenlijk voor iedereen die toen geen toegang vond tot de upper class circuits van een vooral Franstalige burgerij.’ Ontvoogding en participatie, daar ging het om, en daarom gaat het, durfde de minister ‘zonder schroom’ te stellen, nog steeds.
Alleen ziet de doelgroep er nu anders uit. De arbeiders op die wandschildering zijn allemaal besnorde Vlaamse mannen, leden van een onderklasse binnen één culturele gemeenschap. Dat is veranderd. ‘Onze Vlaamse gemeenschap,’ zei de minister, ‘werd heel uitgesproken een meer dan ooit boeiende verzameling van heel verschillende cultuurgemeenschappen.’ Dat ‘schept kansen en uitdagingen’, maar stelt ook het probleem dat lang niet al die ‘Vlaamse gemeenschappen’ op gelijke voet participeren in beleid en voorzieningen, ook niet op het gebied van cultuur, jeugdwerk en sport. Anciaux presenteerde zijn Actieplan aan het eind van een Actiedag Interculturaliseren onder het motto ‘Van woord naar praktijk!’
Tijdens die dag kwamen in achttien workshops vertegenwoordigers aan het woord van instellingen en initiatieven die te maken hebben met Vlamingen van diverse ethnische herkomst, van cultuur- en jongerencentra in achterstandswijken tot de Koninklijke Vlaamse Schouwburg, van een Marokkaanse voetbalclub in Mechelen tot het Ethnografisch Museum in Antwerpen en van een interculturele vrouwengroep tot de Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims (VOEM) die zesenzestig verenigingen verspreid over heel Vlaanderen overkoepelt. Acht sprekers werden nog eens ondervraagd door TV-persoonlijkheid Phara de Aguirre in een ‘panel-interview’, en dramaturg Erwin Jans, schrijver van een bundel essays onder de titel Interculturele Intoxicaties, gaf een toelichting op het sleutelbegrip ‘interculturaliteit’. Die bundel is de eerste van twee gezamenlijke publicaties van het Vlaams Theaterinstituut en de instelling Kunst en Democratie. De tweede, die in september moet verschijnen, is een ‘werkboek’ gebaseerd op onderzoek naar artistieke praktijken in het culturele veld.
Het Vlaams Actieplan roept uiteraard vergelijkingen op met het Nederlandse Actieplan Cultuurbereik, dat in 2001 van start ging op initiatief van staatssecretaris Van der Ploeg.
Een uitgebreid artikel over hoe Vlaanderen interculturaliseert en een vergelijking tussen Vlaanderen en Nederland kunt u aan de linkerzijde van deze pagina downloaden. Het artikel is reeds geplaatst in de Theatermaker.