Davolio brengt ons in contact met wat er tijdens die 54 dagen gebeurde. Het verleden is in een directe vorm aanwezig. We zien fragmenten van televisie-verslaggeving van de gebeurtenissen. We horen opnamen van telefoongesprekken tussen de ontvoerders en de familie. En we lezen de communiqués van de Brigate Rosse en de brieven die Moro vanuit zijn gevangenschap naar vrienden en familie schreef. Maar de gebeurtenissen worden ook in een andere historische vorm gepresenteerd, namelijk in de analyses en geschiedschrijving van journalisten en politicologen.
Davolio wil geen bijdrage aan die geschiedschrijving leveren. Hij is geen historicus of journalist. En de digitale versie van een educatieve documentaire film is de cd-rom al evenmin. In zijn voorwoord schrijft Davolio dat het hem gaat om de symbolische lading van het geval Moro. Zijn werkstuk is een poëtische reflectie daarvan. Het is een persoonlijk digitaal essay over een historische gebeurtenis. Een essay dat zijn persoonlijke tint krijgt door de selectie, presentatie, redactie en beeldende verwerking van de feiten en documenten.
De titel van de cd-rom, Annunciation, roept de vraag op: aankondiging waarvan? Daarop geeft de cd-rom een duidelijk antwoord. Moro's dood is een drama waarin tot uitbarsting komt wat tot dan toe grotendeels in het verborgene bleef: de Italiaanse ziekte, de corruptie en interne machtsstrijd in de politieke top. En al is het geval Moro nog steeds met mysteries en onheilspellende raadsels omgeven, toch was het het begin van onthullingen en schandalen die in de jaren tachtig meer en meer uitgroeien tot een nationaal trauma. Het geval Moro bevat de aankondiging van een langzaam zich openbarende waarheid: dat misdaad en immorele machtshonger het land regeren, en dat het democratische politieke bestel op illusies en bedrog berust. Maar het is ook de aankondiging van de moeizame strijd om een nieuw begin, een grote schoonmaak.
Is de cd-rom een artistieke vorm van rehabilitatie voor de terroristen van de Brigate Rosse? Nee, dat zeker niet. Ze komen naar voren als exponenten van een beweging die verstrikt is geraakt in de eigen ideologie. Verward en wanhopig, zodat alleen nog dogma's en de vlucht naar voren, in de richting van terrorisme houvast geven. Terror, horror, error, volgens Davolio in een typografische animatie. Hij identificeert wel duidelijk een groep schurken, aangevoerd door Andreotti. Zijn netwerk blijft niet beperkt tot de politieke top, maar strekt zich uit tot in de mafia, de rechterlijke macht en de geheime diensten. Zijn gezicht en dat van de andere spelers achter de schermen krijgen we niet te zien.
Alles draait om Aldo Moro, om de 54 dagen van zijn gevangenschap. En wie zich aan de hand van Davolio een weg baant in de documenten bekruipt na verloop van tijd het gevoel naar de sporen van een klassieke tragedie te kijken. De Brigate Rosse wilden het hart van de staat treffen en ontvoerden de leider van de partij die het land al meer dan dertig jaar bestierde. De beoogde volgende premier. Officieel eisten ze de vrijlating van dertien br gevangenen, maar belangrijker was het zaaien van paniek in de top van de Democrazia Cristiana. In naam van het volk zouden de machthebbers van hun onaantastbaarheid worden ontdaan, zou de smerige basis van hun macht worden blootgelegd.
Daartoe verhoren ze Aldo Moro in hun volksgevangenis. Hij moet onthullen hoe de dc verweven is met de mafia, hoe linkse partijen worden geïnfiltreerd en gesaboteerd door de geheime diensten, hoe de communisten bedrogen worden, hoe corrupt de Socialistische Partij is. Dat er geheime militaire organisaties zijn. Zoals het spreekwoord zegt, er is niets rampzaligers dan verhoorde gebeden. De tragedie barst los op het moment dat Moro vrijuit begint te praten. Bovendien schrijft hij aan de lopende band brieven naar zijn familie en politieke vrienden. Daaruit blijkt dat zelfs de donkerste vermoedens van de linkse radicalen overtroffen worden, het is allemaal nog veel erger. De terroristen weten niet wat ze met dit explosieve materiaal aanmoeten en sturen maar 30 van de 95 brieven door, en wel de tamste, de minst belastende. De rest houden ze achter.
Er zijn maar weinig mensen die nog geloven dat de politie werkelijk geen spoor gevonden had en bijna twee maanden lang in het duister tastte over de verblijfplaats van Aldo Moro. Het ziet er eerder naar uit dat Andreotti zijn kans zag om zich definitief van radicaal links te ontdoen en de communisten buiten spel te zetten met wie Moro een open dialoog wilde. Hij koos voor de harde lijn en offerde Moro op. Als Moro vrij kwam zou zijn openhartigheid over de duistere praktijken van de dc veel schadelijker zijn, dan wanneer hij stierf als martelaar voor recht, orde en fatsoen, die natuurlijk alles gezegd had wat zijn beulen hem influisterden. Andreotti weigerde te onderhandelen, bepleitte de genadeloze jacht en afstraffing van de schurken, maar in feite wachtte hij tot de terroristen niets restte dan Moro te vermoorden.
Het duurde allemaal veel te lang. Niemand leek meer controle over de situatie te hebben. De Brigate Rosse schoven hun ultimatum op, ze waren in paniek. Moro wist dat hij verloren was en werd gebruikt als zondebok. In zijn doodsnood klaagt hij nu het verdorven politieke systeem aan waar hij het product van is. Zijn gevangenschap bevrijdt hem paradoxaal genoeg van de publieke gijzeling door het cynische en wrede machtsdenken dat de christen-democratische top beheerst. Hij herinnert zijn vrienden aan de morele opdracht die gegeven is met het uitoefenen van een politiek ambt. Hij smeekt ze in naam van de christelijke waarden, het fatsoen, het goede, hun trouw aan hun electoraat, de Italiaanse natie. Hij smeekt ze toch vooral niet de ultieme zonde te begaan: willens en wetens een mens te offeren om hun macht veilig te stellen. Mijn bloed kome over u, schrijft hij.
Zonder van Moro een heilige te maken opent de associatieve presentatie van Davolio ons de ogen voor Moro als een echte staatsman (letterlijk het hart van de staat), iemand die als het erop aan komt reputaties en partijbelangen opzij schuift en pleit voor een schoonmaak, voor een politiek die te goeder trouw en fatsoenlijk wil zijn. Daarmee wordt Moro inderdaad een symbool. Misschien nog wel het meest voor de wanhoop en de woede van degenen die machteloos moeten toezien hoe een rijk en ontwikkeld land gegijzeld en geplunderd wordt door corrupte politici.
Davolio's uitgebreide gebruik van de vormgeving en beeldtaal van radicaal drukwerk uit die periode doet er geen twijfel over bestaan dat hij ons erop wil wijzen dat het dezelfde wanhoop en verontwaardiging zijn waaruit de Brigate Rosse zijn voortgekomen. Dat is de ware tragedie die zich in die 54 dagen voltrekt en die Davolio met zijn symbolische grafische animaties onderstreept: dat die wanhoop tot de horror van terrorisme leidt en dat Moro's dood onafwendbaar wordt juist omdat hij oprechter en fatsoenlijker blijkt te zijn dan zijn vrienden. Moro is een tragische held in de ware zin van het woord: aan hem voltrekt zich een zo wrede tragedie dat hem een zeker moreel heldendom wordt afgedwongen. Zonder zijn beproeving was hij wellicht hooguit een iets minder corrupt christen-democratisch politicus geweest.
Davolio maakt dat we ons vereenzelvigen met die wanhopige woede, met de aanklacht tegen de samenzweringen, de moorden, de corruptie en repressie. Niet met de daden van de Brigate Rosse, zelfs niet per se met de persoon Aldo Moro, maar wel met zijn morele moed en met wat er tussen hem, de br en de top van zijn partij gebeurde. Gebeuren moest.
Davolio pretendeert niet een sluitende interpretatie te leveren van Moro's dood en de context waarin dat kon gebeuren. Nog steeds zijn de originelen van Moro's geschriften zoek. Bovendien zijn de kopieën incompleet. Er zijn nog veel verbijsterende vragen onbeantwoord en de sleutelfiguren en journalisten die ons meer hadden kunnen vertellen zijn vermoord. Deze persoonlijke reconstructie van Moro's gevangenschap en dood wil de sporen laten zien van een oprecht, politiek gevoel, de passie voor een rechtvaardig politiek systeem, die des te heftiger en tragischer vormen aanneemt, naarmate de machthebbers wreder en verdorvener zijn en hun ware gezicht beter achter een fatsoenlijk en redelijk imago kunnen verbergen. De cd-rom nostalgisch noemen is onterecht. Er spreekt wel een zekere weemoed uit, maar niet van het zoete, comfortabele soort. Het is een kritische weemoed, die geen antwoorden verwacht, maar in een poëtische reflectie de juiste vragen opspoort.