Jacques Servin 1 jan 1998

Als ik....

over straat loop

lijken de gebouwen echt, de stoep lijkt echt, de mensen lijken erg echt, net als hun gedragingen, stijlen en afmetingen. Ik geloof zo ongeveer alles, op een enkele uitzondering na.

ga zwemmen

heb ik het gevoel dat ik de realiteit van het water creëer met mijn verbeeldingskracht. De fysieke omstandigheden lijken arbitrair: mijn gewicht, de onscherpe omtrekken van anderen, de afstand van het ene einde naar het andere, de weerstand van het water die verandert al naar gelang mijn stemming. Ik heb het water gecreëerd, het zwembad en het zwemmen zelf.
Ik ben niet gewend aan het water. Mijn stemming heeft ook invloed op hoe ik de straat ervaar, maar ik ben er zo aan gewend dat ik het niet merk.
Astronauten moeten een soortgelijke spanning ervaren als ze in een medium rondzweven dat hen het gevoel geeft dat ze het zich inbeelden, terwijl iedereen hen verteld dat het de werkelijkheid is. Is deze spanning, tussen intellectuele en intuïtieve zekerheid, de essentie van elk leerproces?

een goed boek lees

dan vergeet ik de wereld om mij heen, die ik met volle overtuiging voor werkelijk houd (want ik ben niet aan het zwemmen). Het boek is zo duidelijk niet echt in de zin waarin de wereld echt is, dat een totale scheiding mogelijk is. Mijn geest neemt het roer over, verplaatst mij van de fysieke werkelijkheid naar een plek waar volstrekt andere regels gelden. Hetzelfde gebeurt wanneer ik een goed toneelstuk zie, en de echte stoelen en echte lichten verdwijnen en alleen dat waar op het toneel naar verwezen wordt nog bestaat.

Het lezen van hypertext

zal ons alleen dan een even diepgaande ervaring geven als het lezen van een boek of het zien van toneel, als we hebben geleerd om cyberspace te negeren zoals we ook het papier negeren.

Het lezen van hypertext zal nooit

zijn als het lezen van een boek of het zien van theater omdat de computer precies genoeg context (van het soort waarin de wereld ons opsluit) verschaft om ons onder te dompelen in zijn perfecte medium, terwijl we die wereld moeten vergeten als we in de tekst binnen willen treden.

Water

is een medium waaraan de meesten van ons niet gewend zijn. Maar water bezit – net als liefde – fysieke eigenschappen, en cyberspace niet. Dit is tamelijk belangrijk, omdat we opgroeien met de gedachte dat het fysieke er toe doet. Abstract bekeken zou dat misschien niet zo hoeven zijn: zwaartekracht naar beneden - waarom? objecten vast – waarom? Maar deze stand van zaken, of ze nu aangeleerd is of gecodeerd is in onze genen, is het allerechtst, het enige waarvan we zeker kunnen zijn. En dat moet belangrijk zijn, of we het nu op elk willekeurig moment geloven of niet.

Cyberspace

is een medium waaraan de meesten van ons niet gewend zijn. We weten dat het niet echt is omdat het geen fysieke eigenschappen bezit. Zo zijn we geprogrammeerd om het te begrijpen. Maar cyberspace is variabel en complex genoeg om ons in de val te kunnen lokken: het lijkt naar onze waarneming (voor onze waarneming), echt te zijn. Deze dynamiek is tegengesteld aan de ervaring van het zwemmen: in plaats van te leren wat echt is, moeten we ons ongeloof opschorten.
Computeromgevingen zijn zo betoverend omdat ze perfect zijn, daardoor kunnen we hen, met voldoende oefening, perfect meester worden en zekerheden bereiken. (Dit is nooit het geval in de echte wereld; vandaar het stereotype van de computerfreak die enkel gekluisterd aan het scherm kan leven).

Afgelopen nacht

likte ik de tepel van mijn geliefde. Hij was metalig – niet echt een smaak, dezelfde sensatie op je tong die je krijgt als je langs bepaalde metalen likt. Dat zette me aan het denken.

Liefde is

zo echt, het is zo moeilijk om er overheen te komen, omdat zij fysiek eigenschappen bezit, of we dat nou op elk willekeurig moment geloven of niet. Net als vrouwen die tegelijk menstrueren, coördineren geliefden de samenstelling van hun bloed. Liefde vindt plaats op het niveau van de cel, zoals dichters zo vaak gezegd hebben.
De chemie die zo meeslepend is wanneer er twee bij betrokken zijn, verandert in instabiliteit als de geliefden uit elkaar zijn. De ene ex-geliefde kan dit ervaren als verachting, de ander als pijn.
Iets om te onthouden: de gevoelens over je geliefde zijn à la Pavlov verbonden met de processen van chemische feedback, waardoor zelfs als het voorbij is, elke emotie die op haar gericht is de chemische verbintenis versterkt.
Tot op heden heeft het Internet geen geur.

vertaling ARIE ALTENA