Leslie Thornton werkt sinds 1981 aan Peggy and Fred in Hell; en ze zal er nog wel enige tijd mee bezig zijn. Op dit moment zijn er vier afleveringen die deel uitmaken van een serie van onbepaalde duur met verwisselbare delen, waarvan sommige op U-matic video, andere op 16mm film. Peggy and Fred wordt door de maker ervan gezien als een regel-gencrerend stuk speculatieve fictie, dat zowel geworteld is in een etnografische verwantschap als in een imaginaire poëzie
van een post-apocalyptisch distopie.
De belangrijkste invloeden die Thornton zelf thuis heeft kunnen brengen zijn: de in de negentiger jaren van de vorige eeuw door Franz Boas opgetekende Kathlamet-teksten, de bijbel, willekeurige (onvertaalde) buitenlandse televisieprogramma’s, de stomme filmserie De Vampierfamilie van de Franse regisseur Louis Feuillade, ongemonteerde delen uit het Universal filmjournaal, de simpele verhaaltjes van W02 propagandafilms, ruwe Nasa- opnamen van ruimtevluchten, een beschrijving van de 10000 boeddhistische hellen, het Arabische paradijs gezien door de ogen van een negentiende eeuwse Engelsman, 27 MC-bakkies
en het kortegolf spectrum.
Thornton voegt hier aan toe: Het zijn geen wetenschappelijk gefundeerde keuzen, ze doen nog het meest een soort post-modern mijnenveld vermoeden. Het is een kwestie van serendipiteit.(1)
(1) Leslie Thornton: beursaanvraag aan de Rockefeller Foundation, 1988, pp3-4.
Serendipiteit. Liet is echter nauwelijks toeval te noemen, dit luidruchtige beroep op de overlevering, dit opgehoopte puin van culturele artefacten en echo’s. Peggy and Fred is hoofdzakelijk gebaseerd op twee soorten informatie, dat geldt voor zowel het beeld als voor het geluid. Enerzijds is er materiaal dat gemaakt wordt, opnamen van ‘Peggy’
en ‘Fred’ (Janis Reading en haar broertje Donald, die respectievelijk 8 en 6 jaar oud waren toen Thornton het werk begon). Anderzijds is er datgene wat al gemaakt is, en voor ons een gegeven is.
Beeld en geluid dat Thornton ontvreemd, opgediept, afgetapt of gekocht heeft, zoals: Edison journaalfragmenten, panoramische landschappen en aardbevingen, meteorologische waarnemingen, Amerikaanse radio-vroomheden en oproepen, akoestische vervormingen a la Spike Jones, hele stukken sound track met inleiding en al.
Peggy and Fred komt voort uit een simpel, maar onuitputtelijk idee. Peggy en Fred zijn twee kinderen die als enige een apocalyptische ramp overleven. Ze hebben de aarde geërfd: alle pracht. oppervlakte, verschrikking en buit. Ze zwerven van prairie naar oceaan, door woestijnen en steden. Ze wonen de meeste tijd in een soort bunker offall-out shelter, omringd door rommel (een porseleinen pop. discomuziek, een afgesneden telefoon... Niet opnemen, er
kan een moordenaar aan de lijn zijn die het op je heeft gemunt verzint Fred in een spelletje met de telefoon). Ze wagen zich buiten, stuiten op een stel dode cendcn cn keren terug naar huis. Ze proberen het nog eens. Enzovoort. Ze moeten de wereld opnieuw uitvinden. (2)
(2) Vaslav Nijinski: Kinderen vergeten niet wat er met ze gebeurt. Ik zag mijn vader het water in duiken 1919 Parijs. Paul Wcsterberg: Wij zullen de aarde erven, maar we willen haar niet. Zij is al van ons sinds onze geboorte, maar vertel het niemand! The Replacements: We'll inherit the earth 1989 Minneapolis.
Ze kijken ook televisie. Televisie is een deel van het kunstmatige intelligentie - netwerk. Al houdt de televisie steeds aan en Peggy en Fred doen dat ook. De enige mensen die zij zien zijn op de televisie, daardoor weten ze niet dat zijzelf niet op de televisie zijn. Ze nemen aan dat er ook mensen zijn die hèn negeren en dingen van ze overnemen. Dit is hun beeld van sociaal contact (3).
(3) Thornton, p2.
Dit sociaal contact is 100% uitzending. Het enige bewijs van menselijke aanwezigheid is electronisch gesimuleerde en fotochemisch weergegeven gelijkenis, een universum van ‘dubbelgangers’ zonder ‘evenbeeld’. De aarde zoals Thornton die zich na de ramp voorstelt flonkert van die aanwezigheid. De beelden (en hun reeds lang doodgewaande voorouderlijke beelden) zijn van hun meesters bevrijd en tot wereld geworden. Dit is een wedergeboorte, een terugkeer eigenlijk naar het jaar nul van de film, een Mobiusbeweging naar het aangrijpend primitivisme, toen het nog een pure verrukking was te kijken naar werkende arbeiders, naar golven die de rotsen likken, witte tongen van een norse zee.
Peggy and Fred wordt soms beschouwd als science fiction, en dat is, voor zover het een toekomstspeculatie is, juist. De geest van het geheel komt echter meer overeen met een natuurhistorisch essay zoals bijvoorbeeld Fabres opsomming van insekten, maar dan zonder morele metafoor. Peggy and Fred vertelt een natuurlijke historie van distopie, gevormd door de cinefilie als meesterwetenschap. Maar het is een geschiedenis in delen. De essay-vorm stelt Thornton in staat historische momenten, de manifestatie van de objectieve Geest, ‘cultuur’ te zien alsof ze natuurlijk zijn (Adorno), terwijl de serialiteit het figuurlijke en fabelachtige delirium van het alledaagse en positieve vermogen om het zichtbare universum te accommoderen de vrije loop laat. (Net als bij Feuillade in tegenstelling tot zijn plot- verslaafde Amerikaanse vakbroeders).
Het seriële tast natuurlijk ook een beetje de koopwaar- status van Peggy and Fred aan.(4) Alle tot dusver voltooide afleveringen (waaronder Peggy and Fred in Hell Prologue, Peggy and Fred in Kansas, (the anti-Wizard of Oz) Peggy and Fred and Pete {Pete is een pinguïn)) kunnen op zich staan, want er is geen suspense- link tussen deze afleveringen.
Er gebeurt inderdaad naar conventionele maatstaven niets, of, liever gezegd, de kleinigheden uit de jeugd spelen een belangrijke rol; er moet goed gekeken en geluisterd worden naar dromerijen en deze moeten op waarde geschat worden. In ieder geval is opzet en doel de geschiedenis die nog komen gaat, die nog onbeschreven is. Het zal dus een geschiedenis zijn van de illusies der mensheid, van de brokstukken van haar culturele/genetische herinneringen, en een weten van rampspoed, maar niet van schaamte, en dit alles volvoerd in de gedaante van twee bijna adolescente mensen. Het is een interessant, geduldig streven. Het is als een tekst van Borges die hij net voor zijn dood schreef:
In de 17e eeuw vertelde Sir Thomas Browne dat men in Duitsland het idee had opgevat om twee kinderen in een bos achter te laten, zodat men dan later de juiste uitspraak en syntaxis van de onbedorven heilige taal uit hun monden zou kunnen vernemen. (5)
(4) Het is niet alleen als koopwaar moeilijk te hanteren. De portier van het Chicago ‘experimentele' film/video circuit verwierp Peggy and Fred vanwege de - naar zijn mening - slinkse eigenzinnigheid, het schenden van een bepaalde edele ‘traditie van het experiment' en vanwege een daarom te verwachten publieksoproer bij vertoning. Welnu het is inderdaad zo dat dit geen Brakhage is, en hij ziet ook terecht dat Peggy and Fred niet in de traditie van ‘personal filmmaking’ past, het gaat immers niet over Thornton zelf. Behalve dan voorzover het voortkomt uit eenzelfde etnografisch bewustzijn dat Thornton ertoe zou kunnen brengen te stellen dat wanneer wij als cultuur verhalen van ‘anderen’ vertellen, we in feite bezig zijn iets over ons zelf te vertellen.
(5) Jorge Luis Borges A Last Note on Babel, in: FMR no. 36, p15.
vertaling Barbara Groenthart