I am stuck between the millstones

1990 Van Gogh-Jaar. Een groots opgezet herdenkingsspektakel, alsof we Vincent, zijn Leven en zijn Werk, vergeten zijn. De grap is: hij leeft nog. Hoe pijnlijk is het dat de organisatoren het feestvarken - dat weliswaar onwaarschijnlijk oud en gerimpeld is - vergeten zijn. Of is het soms niet Vincent, die vanuit zijn geliefde Arles aan zijn broer Theo schrijft (ja, die leeft ook nog, ergens in Parijs.): Waarde Jheo, hoe vreemd is het om nu populair te zijn en om je via een geluidsbandje te kunnen schrijven. Mijn zonnebloemen doen het erg goed in de verkoop en ik zal je spoedig terugbetalen.

Ondertussen zit ik in mijn eigen huid en is mijn huid gevangen tussen de raderen van de schone kunsten, zoals het graan tussen de molenstenen.

'He is stuck between the millstones.' In 1888 formuleerde hij dat gevoel al in een van zijn brieven en nu, meer dan 100 jaar later, bekruipt het hem weer. Ondanks dat hij nummer één staat (met stip) op de hitlijst aller tijden, is Vincent nog steeds niet gelukkig. Waarom zou hij ook? Hij is gek verklaard en onder curatele gesteld; de mond is hem al zo lang gesnoerd. Laten we hopen dat hij eindelijk mag delen in de winst van dit jaar, zijn Jaar, zodat hij zijn hoog opgelopen schulden kan vereffenen alvorens te sterven. Het kan immers niet anders dan dat hij nu spoedig (op raadselachtige wijze?) om het leven zal komen, zodat 1990 alsnog zijn stervensjaar wordt (we moeten praktisch blijven). De raderen zijn versneld in werking gezet om wat er van hem over is tot gruis te vermalen.

Het is deze Vincent, langdurig gemarteld, gemangeld door de tijd, en uitgebuit door gewetenloze investeerders, die Servaas laat zien: Vincent als beschadiging. In een installatie uit 1987 The Personality Cult fl) werd hij al symbolisch aan het kruis geslagen, en nu in / Am Stuck Between The Millstones spreekt hij uit een nietig plastic zonnebloemetje, dat als commercieel reclame-materiaal ter zijner ere overal te koop is. Je moet erom lachen, maar kan het treuriger? Als teken aan de wand hangen er achter het bloemetje, dat op een met een muf oma-kleedje bedekte console staat, drie 'beschadigde oude meesters' (Crimes). Ook de Zonnebloemen zijn erbij, toegetakeld als door een maniak, door Servaas.

Beschadigde schilderijen kunnen zich verheugen op een grote populariteit. Vergeten meesterwerken doen met een paar ferme meshalen weer stof tot discussie opwaaien. 'Aan flarden gescheurd en stuk' spreekt tot de verbeelding, als extrc toegevoegde waarde; alsof iets wat kapot is zichzelf pas in al zijn essentie toont. Beschadigingen ontstaan door het zuur van de tijd, of door een geraffineerde hand opzettelijk aangebracht. Op een ander, niet zo zichtbaar niveau tasten handel en media kunstwerken aan als inzet in het spel van vraag en aanbod, als 'hot item' in een nieuwsrubriek: de hoogste prijs voor het oudste, het nieuwste, het mooiste, het lelijkste; de meeste aandacht voor tragiek (net dood, bijna dood, allang dood, nog niet dood). Verraderlijke kwaliteiten.

Servaas heeft een groot aantal Crimes op zijn geweten; hij belaagt even makkelijk een Rembrandt als een Mondriaan, als een Jeff Koons, als een Guillaume Bijl. Met een snel gebaar transformeert hij hyperactuele kunstwerken tot oude meesters, en hij toont de aangetastheid van al zijn slachtoffers als 'concreet teken'.

Servaas wil de kunst niet vernietigen - hij kiest de onderwerpen van zijn Crimes met liefde uit - maar de realiteit van haar kwetsbaarheid verbeelden. I Am Stuck Between The Millstones is ook een ode aan Vincent. Servaas neemt het op voor zijn collega door de hetze te laten zien waar die in beland is. Laat die man toch met rust!